DİN ÖĞRETİMİNDE YÖNTEM VE TEKNİKLER (ALAN)
DİN EĞİTİMİNİN TEMELLERİ
Psikolojik Temel
Sosyolojik/Toplumsal Temel
Kültürel Temel
Felsefi Temel
Evrensel Temel
Hukuki Temel
Laiklik ve Din öğretimi
EĞİTİM ÖĞRETİM İLKELERİ
Bireysellik
Bütünlük
Açıklık
Amaca Dönüklük
Nasıl bir insan yetiştireceğiz? Hangi dini ve ahlaki özellikleri kazandıracağız? gibi sorulara önceden cevap verilmeksizin, bir eğitim faaliyetinin planlanması ve uygulanması mümkün değildir. Her öğretim etkinliği,o öğretimin hedefi ve konusuyla uyumlu bir şekilde birbirini takip edeni birbiriyle uyumlu işlemlerin sistematik olarak yürütülmesini gerektirir.Bu sistem kaba hatlarıyla şunları içerir;
• Tasarlama (hedefleri,amaçları ve imkanları belirleme)
• Planlama (yapılacak işlerin zamanını,süresini,miktarını tayin etme)
• Uygulama (hazırlama,anlatma,yapma,yaptırma,düzeltme)
• Değerlendirme (sonuçları gözleme,hedeflerle uygunluğu denetleme)
Bloom Bilişsel alan öğrenme basamakları: ( AKU ASD )
1. Anlama
2. Kavrama (Yorumlama, örnek gösterme)
3. Uygulama
4. Analiz ( İlişkilendirme, ayırt etme, organize etme)
5. Sentez (Oluşturma, planlama, üretme, çözüm önerileri)
6. Değerlendirme (En üst basamağı)
ÖĞRENME ALANLARI
İlköğretim DKAB Öğrenme Alanları
1. İnanç (İmanın Şartlan)
2. İbadet (İslam’ın Şartlan)
3. Hz. Muhammed (Siyer hayatı)
4. Kur’an ve Yorumu ( Tanıyalım, kıssalar, eğitici nitelik)
5. Ahlâk ( Değerler)
6. Din ve Kültür ( Vatan, Millet, Türkçülük )
Ortaöğretim DKAB Öğrenme Alanları
1. İnanç
2. İbadet
3. Hz. Muhammed
4. Vahiy ve Akıl
5. Ahlâk ve Değerler
6. Din ve Laiklik
7. Din, Kültür ve Medeniyet
Ahlâk Öğrenme Alanları
• Sevgi, dostluk ve kardeşlik
• Sevinç ve üzüntülerimizi paylaşalım
• İslam’ın sakınılmasını istediği davranışlar
• Din ve Güzel Ahlâk
• İslam dinine göre kötü alışkanlıklar
İbadet Öğrenme Alanları
• İslam’da ibadetlerle ilgili bazı temel ilkeler
• İslam’da ibadetlerle ilgili kolaylıklar
• Başkalarının ibadet etme hakkına saygılı olma
• İbadetlerin bireysel ve toplumsal faydalan
• İbadetlerin bireye iç huzuru sağlaması ve kendine güveni geliştirme
• İbadetin kendi hayatındaki faydalan
ÖĞRENME-ÖĞRETME SÜREÇLERİ
Ann: Öğrencilerin bilgiye nasıl ulaşacakları, nasıl yerleştirilecekleri ve eleştirilecekleri konusunda öğretmenlerin öğrencilere rehber olması gerektiğini belirtmiştir.
Yapılandırmacılık (2006) : Brooks
Öğretmen Merkezli Öğretim Stratejileri
• Klasik sunum
• Gösterim
• Tüm sınıf tartışması
• Hikâye anlatımı
• Video gösterimi
• Programlandırılmış bire bir öğretme
• Simülasyon
• Alıştırma yapma
Öğrenci Merkezli Öğretim Stratejileri
• Rol yapma
• Proje
• Bağımsız çalışma
• Küçük grup tartışması (akran öğretimi )
• Kütüphane taraması
• Öğrenme merkezleri
• Okul gezisi
• Sorgulama
• Programlandırılmış öğrenme
• İşbirliğine bağlı öğrenme
• Keşfetme
• Kişiselleştirilmiş öğrenme sistemleri
• Drama
• Problem temelli öğrenme
• Oyun oynama
DİN EĞİTİM-ÖĞRETİMİNDE KULLANILABİLECEK ÖĞRETİM STRATEJİLERİ
1. Sunuş Yoluyla (Ausubel) ( ÇIKMIŞ SORU )
• Tümdengelim
• Öğretmen aktif, öğrenci pasif
• Somuttan soyuta sıra takip edilir
• Ön düzenleyicilere dikkat edilir
• Kavram haritaları kullanılır
• Anlatım, soru-cevap, gösteri, konferans, sempozyum
2. Buluş yoluyla (Bruner) (Burnunu bulan er)
• Öğretmen kılavuz
• Öğrenci merkezli
• Tümevarım
• Kavrama düzeyi
• Somuttan soyuta
• Daha çok örnek olay ve beyin fırtınası
• Pekiştireçler vererek güdüleme
• Bol bol örnek verilip yaptırılır
• Soru-cevap, problem çözme, grup çalışması, tartışma
3. Araştırma inceleme yolu (J.Devvey)
• Öğrenci merkezli
• Üst düzey öğrenme becerileri
• Bilimsel düşünce becerisi kazandırır
• Daha çok problem çözme, deney ve proje kullanılır
• Gözlem gezisi
• Uygulama, analiz, sentez ve değerlendirme
4. İşbirlikli öğrenme ( Vygotsky )
• Demokratik düşünce becerisi kazandırılır
• Uygulama, analiz, sentez ve değerlendirme gibi üst düzey öğrenme becerileri
• Problem çözme, proje ve duruma dayalı öğrenme
• Ortak bir amaç
• Birlikte hareket etme ve yardım etme
5. Tam Öğrenme ( Bloom) ( PİDDE ver tam öğrensinler )
• Planlı öğretim
• Bireysel eğitim
• Yeteri kadar zaman
• Öğrenme sürecine katılım
• Bir üniteyi bitirmeden diğerine geçilmez
• Bilişsel ve duyşsal davranışlar
• Öğrenci başarısız, hız
• Pekiştireç, İpucu, Dönüt, Düzeltme, Etkin katılım (PİDDE)
• Öğrencinin giriş davranışları, öğretim hizmetinin niteliği ve öğrenme ürünleri
• Ek öğrenme fırsatlarına yer verilmelidir. ( Birebir eğitim, küçük gruplarla öğretim, evde ve okulda ek öğretim, bilgisayarlı öğretim, programlı öğretim, akademik oyunlarla öğretim, kaynak ve yardımcı kaynakla öğretim, tekrar öğretim )
6. Yapılandırmacı ( Piaget, Vygotsky, Dewey)
• Öğrenci Bilgiyi alan değil kurandır
• Bireysel farklılıklar
• Öğrenme sosyaldir
• Öğretmen rehber ve yardımcı
• Portfolyo değerlendirme, performans değerlendirme ve akran değerlendirme
6. Çoklu Zeka Kuramına göre (H.Gardner) ( ÇIKMIŞ SORU )
• Sözel, Dilsel Zeka ( okuma yazma konuşma zekası )
• Mantıksal, Matematiksel Zeka ( sayı, anlama ve mantık zekası )
• Görsel ve Mekansal Zeka ( resim, renk ve şekil zekası )
• Bedensel, Kinestetik Zeka (beden, hareket ve denge zekası )
• Müziksel, Ritmik Zeka (ses, melodi ve ritm zekası )
• Kişise, İçsel Zeka ( ben, karakter ve kişilik zekası )
• Doğacı, Varoluşçu Zeka ( doğa, çevre ve canlı zekası )
• Sosyal, Bireylerarası Zeka (insan ilişkilerinde kendini ifade etme )
Bloom Taksonomisi
1. Bilişsel Taksonomi ( Bilgi, kavrama,uygulama, analiz, sentez ve değerlendirme )
2. Duyusal Taksonomi ( Alma olgusu, olguya cevap vermek, değerlendirmek, organizasyon, karakterize etmek )
3. Psikomotor Alan ( Algı, yerleştirmek, güdümlü yanıt, mekanizma, karmaşık açık cevap, icat etme )
DİN ÖĞRETİMİNDE ÖĞRETME YÖNTEM VE TEKNİKLERİ
Takrir (Anlatma) Yöntemi : Bir konunun öğretmen ya da onun yerinde olan birisi tarafından belli bir sıra ve düzen içerisinde öğrencilere sunulmasıdır.
1. Biçimsel (formal) konuşma tekniği (konferans )
2. Biçimsel olmayan (informal) konuşma tekniği 3.Sempozyum
Tartışma Yöntemi
■ Öğrencilerin öğretmenin gözetiminde bir konu veya problem üzerinde gruplar halinde birbirleriyle tartışmak ve görüş alışverişinde bulunmak suretiyle sonuçlar çıkardıkları öğretim yöntemidir.
■ Öğretmen-Öğrenci etkileşimi söz konusudur.
■ Öğrencilerin bir konu üzerinde kendi düşüncelerini söylemelerini ve yorum yapmalarını sağlar.
■ Bir konu üzerinde öğrencileri düşünmeye yöneltmek, iyi anlaşılmayan noktaları açıklamak, verilen bilgileri pekiştirmek farklı görüşler elde etmek asıl amaçtır.
■ Daha çok bir konunun kavranması aşamasında karşılıklı olarak görüşler ortaya konurken, bir problemin çözüm yollarını ararken ve değerlendirme çalışmaları yaparken kullanılır.
■ Birbirinden farklı iki görüşün iddialarını nedenlerini, niçinlerini ve sonuçlarıyla ortaya konulmasıdır. Asıl amaç doğruların tek boyutu olmadığını, birçok yönünün olduğunun gösterilebilmesidir.
TARTIŞMA TEKNİKLERİ
Büyük Grup Tartışma Tekniği ( Sınıf mevcudu az ise )
■ Sınıf içinde yüz yüze iletişime olanak veren bir yöntemdir.Tüm sınıfın etkin olarak öğrenmesine katkı sağlar ve tek başına yada diğer yöntemlerle birlikte kullanılabilir.
■ Bu teknik sınıfın küçük gruplara bölünemeyecek kadar az olması veya sınıfın birlik bütünlük içinde olmasının istenmesi durumunda uygulanır. Tartışma yönteminde belirtilen hususlara aynen dikkat edilir.
Beyin Fırtınası Tekniği ( Fikir taraması)
■ Birçok öğretim tekniğinde kullanılabilecek etkili bir yaratıcı düşünme yöntemidir.
■ Bireyleri heyecanlı bir ortama yönlendirecek orijinal ve üretken fikirlerin ortaya çıkmasına yarayan bir grup tartışma tekniğidir.
■ Beyin fırtınasında tartışılacak problem basit sınırlı olmalı, karmaşık yada genel olmamalıdır. Bunun yanında konu öğrencinin ilgi alanında olmalı ve kısmen konu hakkında bilgi sahibi olmalıdır.
■ Bir problem çözmekle görevli grubun üyeleri mümkün olduğu kadar çok fikir ileri sürerler. Dile getirilen her çözüm teklifi diğer grup üyelerini daha yeni ve iyi buluşları ortaya çıkarmaya yöneltir. Ancak ortaya atılan fikirlerin ayrıntılı bir şekilde açıklanması yada savunulması istenmez. Sadece fikirlerin mümkün olduğu kadar hızlı ifade edilmesi, yazıya geçirilmesi ve sonra sükûnetle değerlendirilmesi istenir.
Çember
■ Dersin başında veya sonunda kullanılır
■ Oyun şeklinde tartışma soru sorulur çemberdeki öğrenciler sırayla bir iki cümle ile cevap verirler
■ Öğretmen veya öğrenci yönetebilir
Görüşme Tekniği
■ Yüz yüze gelen iki veya daha fazla kişinin,belli bir amaçla sözel ve sözel olmayan iletişim araç ve tekniklerini kullanarak yarattıkları bir etkileşimdir.
■ Görüşme,okul ortamında bir konuda o konunun uzmanı bir yazar, sanatçı, bilim adamı, vaiz vb. tanınmış kişileri sınıfa davet ederek veya yanına giderek bilgi almayı amaçlar. Bu yöntemde soru-cevap tekniği kullanılır.
■ Mesela bir cami, mezarlık veya türbe ziyareti yapıldığında mevcut din görevlisinden bilgi alınabilir. Diğer yandan öğrencilerin müftü, vaiz, imam vb. din görevlileriyle görüşmeleri sağlanarak onların dini ilgi ve istekleri geliştirilebilir.
■ Görüşmenin zamanı,mekanı,görüşmecinin görüşme esnasında herkesin göreceği yerde oturmasının sağlanması, görüşmenin konularının sınırlanması gibi hususlarla birlikte son noktada görüşmenin neticesinde sınıfça konunun tartışılması ve değerlendirilmesi önemlidir.
Altı Şapkalı Düşünme Tekniği ( ÇIKMIŞ SORU )
Temeli, düşünceleri altı farklı bakışı simgeleyen farklı renklerdeki şapkaları takarak veya takmış gibi yaparak analiz etmek ve yaratıcılığı geliştirmektir.
Beyaz Şapka: Net Bilgiler ve rakamlar objektif bilgi (boş sayfa gibi) (tarafsız şapka)
Kırmızı Şapka: Duygular, hisler subjektif (ateşli) (duygusal, kişisel şapka)
Siyah Şapka: Tehlikeler (Yargıç cübbesi gibi kötümser olumsuz eleştiri (kötümser şapka, tedbir şapkası)
Sarı Şapka: Üstünlükler (Güneş gibi) övgü ve olumlu görüşler (iyimser şapka, yararlar şapkası)
Yeşil Şapka: Yaratıcılık (bitki) verimlilik hareket yenilik(yenilikçi, üretken, alternatifler şapkası)
Mavi Şapka: Sonuçlar (Gökyüzü) serin tahat sistematik düşünce (serinkanlı,durum analizi,kontrol şapkası)
Bu teknik öğrenciye şu faydaları sağlar:
-Yaratıcılığı gelişir.
-Karar verme becerilerini geliştirir.
-Düşüncelerini ve duygularını belli bir düzene sokmayı ve sistematikleşmeyi sağlar.
-Düşünme yollarını öğretir.Tek bir düşünme türüne takılmamalarını ve gereksiz tartışmalara girmemeyi öğretir.
Workshop Tekniği
■ Bir grup tekniğidir.Öğrencilerin ortak bir konu üzerinde çalışmalarını,düşünmelerini ve öğrenmelerini sağlar ve onları belli bir yerde,kısa bir zaman içerisinde ortak eğitim sorunlarını,ilgi veya proplemlerini bir araya getiren ve bu problemlerin çözümü üzerinde öğretim yapılan bir tekniktir.
■ Tekniğin uygulanmasında planlama,katılanlar tarafından yapılabilir.
■ Katılanlar arasından bir lider seçilir.Lider konuyu belirler.
■ Herkes kendi fikrini söyler ve bir kişi fikirlerden çıkan önemli noktaları not eder.
■ Toplantı sonunda bir görüşme yapılır ve düşünceler belirtildikten sonra özet çıkarılır.Çıkarılan özet üyelere dağıtılır.
■ Bu teknik; olayların derinlenmesine incelenmesini sağlar.Öğrencinin araştırma ve problem çözme gücünü geliştirir. Özgün görüşlerin dile getirilmesini sağlar.Ortam birlikteliği sağlar.
■ Bu teknikte öğretmen fazla müdaheleci olmamalı, işleyişte rehber olmalıdır.Ayrıca problem açık olarak belirlenmiş olmalı,olaylar derinlemesine incelenmelidir.
■ Öğrencilerin ahlaki problemleri ve davranışları konusunda birlikte çalışmaları,ortak hareket etmeleri, çözüm üretmeleri önemli olup workshop tekniği bu imkanı sunmaktadır.
Küme (Grup) Çalışması Tekniği
■ Bu yöntem öğretmen rehberliğinde belirli hedef ve davranışları gerçekleştirmek,bazı bilgi ve becerileri kazanmak ve bir ürün ortaya çıkarmak için bir araya gelmiş 3-7 kişiden oluşan grupların ortaklaşa ve bireysel çalışma ile bir konuyu hazırlayarak sınıfa sunulmasıdır.
■ Birkaç öğrencinin (3-5) bir çalışmayı belirlenen hedef doğrultusunda amaca ulaştırmak için,beraberce yaptıkları tüm bildirmlere grup çalışması denir.
■ Grup üyeleri süreç içerisinde birbirlerine öneriler aynı zamanda geri bildirmlerde bulunarak yardımcı olur.
■ Grup sürecindeki bu paylaşımlarla bireyler iç dünyasını,yaşam biçimini ve kurduğu ilişkileri daha iyi anlama olanağı bulur.
■ Ayrıca kazanmak istediği beceri ve davranışları grup ortamı içerisinde deneme şansı yakalar.Kendini ifade etme imkanı bulur ve süreci yaşayarak
öğrenir. Öğrenci sorumluluk almayı ve aldığı sorumluluğu yerine getirmeyi öğrenir. Planlı ve birlikte iş yapma yeteneği kazanır.
■ Dikkat edilecek hususlar; Kümelerin heterojen olmasına dikkat edilmelidir.Konular önceden belirlenmelidir ve öğrenciler imkan nispetinde kendi
isteklerine uygun gruplanmalıdır.Her kümenin başkanı, sözcüsü, yazıcısı ve kaynak toplayıcısı olmalıdır. Öğretmen çalışmaları yakından izlemeli ve yardımcı olmalıdır. Araç gereç kullanımı teşvik edilmeldir.
■ Öğretmen son olarak değerlendirme sürecinde eksikleri tamamlayıp,yanlışları düzeltmelidir.
Diğer Tartışma Teknikleri
Münazara ( İki ekibin dinleyici ve jüri önünde iki zıt tez)
• Diyalektik düşünme
• Münazarada asıl olan,oluşturulan iki grubun belli bir konuyu karşılıklı olarak tartışmasıdır.
• Münazara öncesinde öğrencilere belirli bir hazırlık süresi verilir.
• Münazarada tartışma konusu zıtlıklar içeren,farklı bakış açılarına olanak veren bir konu olmalıdır.
• Her grup kendi düşüncesini savunmak,karşı tarafın düşüncesini çürütmek için çalışır.
• Bu teknikte kazanan-kaybeden vardır.
• İzleyiciler alkışlarıyla tempo tutarak beğendikleri bir düşünceyi destekleyebilirler.
• Bu tekniğin sağladığı temel fayda öğrencilerin fikirlerini savunma becerisini geliştirmeleridir.
• Münazarada öğrenci kendi kişisel düşüncesinin tam tersini savunan grupta da yer alabilir.
• Bu tekniğin uygulanmasında gruplar yanlarında somut delilleri sunarlarsa buna ”argümantasyon tekniği” denir.
Panel ( Bir grubun izleyici önünde samimi tartışması, sohbeti )
• Bir konunun farklı boyutlarını kendi aralarında tartışmak üzere bir araya gelen 3-6 kişilik bir grup ile bir başkandan oluşan tartışma tekniğidir.
• Panelistler genellikle öğrencilerden seçilir. Uzmanlardan da yararlanılabilir.
• Konuya önceden hazırlık yapılır ve samimi bir ortamda bilgiler paylaşılır.
• Panelde amaç karşı düşünceyi çürütüp galip gelmek değil, bir konuda bilgi vermektir.
Zıt Panel (Sınıfın yarısı soru sorar, yarısı cevap verir)
• Belli bir ölçüde tartışılmış ancak bütünüyle tamamlanmamaış bir konunun tartışılması yada bir konunun pekiştirilmesi amacıyla kullanılan tekniktir.Bu sayede öğrenme sürecinde bir yanılgı meydana gelmişse düzeltme imkanı elde edilmiş olur.
• Sınıf soru soran ve cevap veren olmak üzere ikiye bölünür ve ders bu şekilde işlenir.
• Gruplara 10-15 dakika hazırlık süresi verilir.
Forum : ( Forum lafımı ortaya korum )
( Dinleyici grubun uzman gruba soru sorması) (Panelden farkı dinleyiciler doğrudan soru sorar, görüşünü açıklar)
■ Konuşmacı grubun bir sonuca varmak amacıyla belli bir konuda bilgi birikimine sahip kişilerin bir araya gelerek yaptıkları, aynı zamanda dinleyenlerin
de ( izleycilerin de katılması) katılımına olanak veren bir tekniktir.
■ Forum başkanı dinleyicileri katılıma ve soru sormaya teşvik eder.
■ Bu tekniğin faydaları arasında öğrencilerin soru sorma, sorulara cevap verme, başkalarının görüşlerine saygı duyma gibi alanlarda gelişimini sağlaması sayılabilir.
■ Panel ve sempozyum tekniklerinin sonunda forum düzenlenebilir.
Kollegyum (İki panel grubundan biri soru sorar, uzmanlar cevap verir)
• İki panel grubu bulunan tartışma tekniğidir.
• Öğrenciler konuyu sunar ve tartışırlar.
• Birinci grup uzman gruba yani ikinci gruba sorularını yöneltirler.
• Uzmanlar yöneltilen sorulara cevap verirler.
• Belirsiz bir konuda da uzman gruptan yardım alınır.
Kolokyum
• Akademik nitelikli bilimsel toplantı şeklidir.
• Bilimsel bir sorun incelenmek üzere kolokyumda ele alınır. Katılımcılar (araştırmacılar/bilim adamları) konuyu kendi aralarında ele alarak tartışırlar.
Açık Oturum (Panelden farkı başkandan söz alınarak konuşma yapılmasıdır)
• 3-5 kişilik bir grubun görüşlerini sırasıyla dile getirdikleri genellikle güncel konuların ele alındığı,bir tartışma tekniğidir.
• Sınıf ortamında sürecin sonunda tüm sınıfın tartışmaya katılımı sağlanabilir.
• Bu teknikte bir sonuca ulaşma gibi bir zorunluluk yoktur.
Sempozyum ( Bilgi Şöleni) ( Her oturumda 3-5 konuşmacının katıldığı)
• Seri konuşmalar değişik kişilerce
• Akademik, bilimsel, sanatsal niteliği olan herhangi bir konunun ele alınarak oturumlar şeklinde birkaç güne kadar uzayan periyotla ele alınmasıdır.
• Oturumlarda yer alan katılımcılara 15-30 dakikalık bildiri (tebliğ) sunma süresi verilir.
• Sunum yapan kişiler alanlarında uzman kişilerdir.
• Sunum esnasında dışarıdan müdahelede bulunulmaz.
• İzleyici kitle, görüş bildirmek, soru sormak, eleştiride bulunmak isterse bunun için ayrıca oturum düzenlenir.
• Sempozyumlar bilimsel bir eserin (bildiri-tebliğlerin kitaplaştırılması) ortaya çıkmasına olanak verir.
Görüş Geliştirme
• Bu teknik çelişki yada zıtlık içeren bir konu hakkında öğrencilerin ”katılıyorum-katılmıyorum yada kararsızım” yazılı kartonların altına giderek kendi görüşlerini dile getirmek şeklinde gerçekleştirilir.
• Konu yapısı itibariyle münazayara benzese de münazarada zıt görüşlerin savunulması, görüş geliştirmede ise tartışılması söz konusudur.
• Fikrini değiştiren öğrenciler tüm sınıfça alkışlanabilir.
Seminer ( Öğrencilerin bilimsel çalışmalarını dinleyiciler karşısında sunmaları)
• Daha çok yükseköğretimde kullanılan bu teknikte hazırlanan bir tez taslağı diğer öğrencilere dağıtılır.
• Sonrasında grupça hazırlanan tez veya araştırma raporu üzerinde tartışılır.
Sokrat Semineri ve Sokratik Tartışma Teknikleri
• Sokrat semineri, akademik, karmaşık (üzt düzey), farklı yorumlara açık bir metnin okunması ve ardından tartışmaya açılması şeklinde gerçekleştirilir.
• Sokratik tartışma ”bilgi doğuştan zihinde vardır” mantığına dayanır. Bu idealizme de temel teşkil eden bir düşüncedir.
• Bu teknik buluş yoluyla öğrenme stratejisinden beslenir.
• Sokratik tartışmanın ilk kısmında öğrencilere bildiklerinden emin oldukları birkonuda çelişkili sorular yardımıyla çelişki yaşatılır.Buna ironi (alaysı) aşaması adı verilir.Tümden gelim yöntemi kullanılan bu aşamada öğrenciler tutarsız düşüncelere sahip olabildiklerini anlamış olurlar.
• İkinci aşamada sorular yardımıyla öğrenciler ”zaten bildikleri ancak farkında olmadıkları” bilgilere ulaştırılır.Bu aşamaya doğurtmaca denir.
Güdümlü Tartışma
• Öğretmenin önceden belirlediği kazanımlara öğrencilerini ulaştırmak için çeşitli yönerge ve sorulardan yararlandığı tekniktir.
Delphi Tekniği
• Program geliştirme sürecinde ihtiyaç belirleme tekniği olarak kullanılan bir tekniktir.
• Belirlenen konu hakkında uzmanlardan yazılı görüş alınarak probleme çözüm üretmeye çalışır.
Vızıltı (Fısıltı) Grupları ( Kısa süreli tartışma grupları)
• Küçük tartışma gruplarıdır. 22, 33 gibi isimler verilir.
• Buradaki ilk sayı tartışmaya katılacak kişi sayısını, ikinci sayı ise tartışmanın ne kadar süreceğini belirtir.
• Örneğin vızıltı 22 grubunun anlamı iki öğrenci konuyu ikişer dakika tartışacak demektir.
• Değerlendirme yapma amacıyla kullanılır.
Philips 66
• 6 kişilik bir grubun konuyu altı dakika süreyle tartışmasına dayanır. Amaç grubu aktif hale getirmek ve farklı gruplarda çeşitli düşüncelerin üretilmesini sağlamaktır.
• Grup içi tartışmalar bittikten sonra grup sözcüsü o grubun düşüncelerini diğer öğrencilerle tartışabilir.
Buzz Grup ( Buz gibi notlar)
• Philips 66’ya benzer. Bu teknikte sınıf küçük gruplara ayrılır ve tartışmalarını bir not şeklinde özetler. Daha sonra bu notlar bir araya getirilir.
Workshop (Düşünce Atölyesi-Çalıştay) ( Bir grubun kısa bir sürede tartışıp ortak kararlar alması)
• Konusunda uzman olan kişilerin belli bir yerde, kısa bir süre toplanarak belli bir konuyu ele aldıkları bir tekniktir.
• Bir probleme çözüm üretilmesi, karar alınması gibi amaçlarla gerçekleştirilen tartışmadır.
• Çok sayıda bakış açısı probemin iyi analiz edilmesine olanak verir. Yani (orijinal) ve nitelikli kararların alınmasına olanak verir.
Örnek Olay İncelemesi Yöntemi (Önce göster sonra çözüm önerilerini iste)
• Gerçek hayatta yaşanmış yada yaşanması muhtemel bir problem durumunun sınıf ortamına getirilerek çözüm yollarının bulunması işidir. Çoğunlukla buluş yoluyla öğretim stratejisinde tercih edilen bir yöntemdir.
• Anlatılan teorik bilgilerin uygulamada nasıl ortaya çıktığının somut bir göstergesidir. Belli inanç ve anlayışları yerleştirmek için Kur’an’da sıkça örnek olaylar anlatılır.
• Sosyal ilişkilerle ilgili durumu, bir problemi, bir olayı inceleme ,olayın nedenlerini ortaya çıkararak çözüm yolları istendiğinde olayı kişiselleştirmeden genel bir hava içinde ve problem merkeze alınarak tartışılması amacıyla uygulanır. Öğrenci merkezlidir. Öğrenciler bildiklerini uygulama şansına sahip olurlar.
Gösteri (Demonstrasyon) Tekniği
• Bir işin veya davranışın nasıl yapılacağını,öğreticinin bizzat yaparak veya canlandırarak göstermesi suretiyle öğretmedir.
• Bu metotla öğrencinin işitme duyusunun yanında görme duyusuna da hitap edilmesi,sözel anlatımın görsel malzemeyle somutlaştırılması sağlanmış olur.Böylece insanın görme duyusuyla edindiği kazanımlar olduğundan daha güçlü bir öğrenme gerçekleşmiş olur.Psikomotor öğrenmelerin kazandırılmasında etkili bir metottur.
• Öğrencilerin yaparak ve yaşayarak öğrenmelerine uygundur.
• Bilişsel veya yüksekl seviyeli duyusal öğrenmeler için uygun değildir.
• Araç gereç yetersizliğinden bu yönteme başvurulur.
• Gösteri tamamen gerçek koşullar altında ve gerçek araçlar kullanılarak yapılabildiği gibi,modeller,hareketli ve hareketsiz resimler ve başka soyut görsel araçlar kullanılarak da yapılabilir.
• Gösteri metodunda asıl aktif olan deneyi yapan veya ders araçlarını gösteren ve açıklayan öğretmendir.
• Öğrenciler dinleyici,seyirci ve bilgileri hazır alıcı durumundadır.
Problem Çözme Yöntemi
• Gerçek yaşamdan alınmış problemlerin çözümü için öğrencilerin aktif olarak çalışarak bir sonuca varmaları sürecine problem çözme yöntemi denir.
• Çoğunlukla araştırma-inceleme yoluyla öğretim stratejisinde tercih edilir.
• Bilişsel alanın uygulama basamağındaki davranışların kazandırılmasında büyük ölçüde etkilidir.
• Öğrencilere bilimsel düşünme yeteneği kazandırdığı gibi elde edilen bilgilerin değerlendirilmesini de sağlar.
• Hem bilişsel hemde duyuşsal öğrenmeyi sağlar.Ünite ve konuları ilgi çekici hale getirir.
• Hem bireysel hemde grupla öğretim yöntemlerindendir.
Gösterip Yaptırma Yöntemi
• Daha çok fiziksel becerilerin kazanımı konusunda kullanılan yöntemdir.
• Bu yöntem, bilen bir kimsenin adım adım göstermesi ve açıklaması,öğrencilerin bunları dikkatle izlemesi ve yapması,neticede yeterli düzeye gelinceye
kadar tekrar etmesi gerekmektedir.
Gezi Gözlem Yöntemi
• Olayları ve olguları sürekli takip ederler ve bir takım bilgileri kendi gözlemleri sırasında öğrenirler.
• Gözlem yapan kişiler aktif öğrenme çabası içine girerek kendi gayretleriyle bilgiye ulaşırlar.
• Bir plan dahilinde yürütülmelidir.Öğrenci neyi nerede,ne zaman gözleyeceğini önceden bilmelidir.
Soru-Cevap Yöntemi
• Önceden hazırlanmış bir dizi sorunun sınıfta öğrenciler tarafından cevaplandırılmasına,tartışılmasına ve bir takım açıklama,yorumlama ve genellemeler yapmasına imkan veren bir öğretme metodudur.
• En eski yöntemlerden biridir.Karşılıklı bir öğretim yöntemidir.
Buldurma (Sokrates) Yöntemi
• Öğrencinin belli bir konuyla ilgili mevcut bilgilerinden hareketle,soru-cevap tekniğini kullanmak suretiyle,öğrencinin yeni bilgiye ulaşmasını sağlayan,öğretmen ve öğrencinin ortak etkinliğine dayalı, güdüleyici bir öğretme yoludur.
• Sokrates’e göre insanda tüm bilgiler vardır.Ancak uyur gibi üstü kapalıdır.Bunu uyanık hale getirmek eğitimin görevidir.Bu ise soru sorarak yapılmalıdır.
Kartopu: ( 2-4-8… aşama aşama büyümesi)
Formal konuşma : Konferans İnformal konuşma: Öğretmenin yaptığı açıklamalar Balık kılçığı: Olayın, problemin alt nedenleri Drama/ Dramatizasyon Yöntemi
• Drama, eğitim-öğretimde yeni bir oluşum olup bir fikrin, durumun veya olayın grup önünde temsili olarak dramatize edilerek öğretilmesidir. Bu yöntemle insani ilişkilerde ortaya çıkan olumlu ve olumsuz durumları temsili yaşantılarla gösterip bunların irdelenmesi sağlanırken bir yandan da eğlenerek öğrenme yoluyla öğretim sıkıcı olmaktan çıkarılır.
• Grupla öğretimde hem rol oynayanların hem de onları izleyenlerin öğrenimi gerçekleşmiş olur.
• Drama, öğrencilerin hangi durumlarda nasıl davranmaları gerektiğini yaşayarak öğrendikleri bir yöntemdir.
• Drama bir olayı, oyunu, yaşantıyı tiyatro tekniklerinden yararlanarak, geliştirerek canlandırmaktır.
• Rol oynama yöntemi kişilik ve yetenek geliştirmeye yönelik konularda ve özellikle dil ve diksiyon geliştirmede etkili bir yöntem olarak kullanılabilir.
• Olumlu davranışlar gösteren bir kişiliği temsil eden çocuk kendini onun yerine koyarak aynı erdemleri içselleştirir. Bu bakımdan dini alanda saygın kişilerin örenk davranışlarının ve kısa menkıbelerinin temsillerle canlandırılması o yaşantılarda sergilenen davranışların erdemlerin öğrenilmesine ve benimsenmesine katkı sağlar.
Dramatizasyon Teknikleri Rol Oynama
• Kişinin kendisinin olmayan bir rolü davranışlarıyla oynamasıdır
• Daha çok karakter özelliklerini ve hislerini canlandırmadır
• Psikodramada ise amaç terapidir
• Eğitici dramada çeşitli rolleri oynayarak anlamak ve öğrenmektir.
Paralel Çalışma
• Tüm çocukların ikişerli, üçerli, dörderli gruplar halinde ortak bir etkinlik yapmasıdır.
• Grupların her birinin tıpatıp aynı davranışlarla oynaması gerekir.
Zihinde Canlandırma
• Katılımcıların gözlerini kapatarak, öğretmenin verdiği yönergeler doğrultusunda belirli görüntüleri zihinlerinde canlandırmalarıdır Müzikle Drama
• Daha önce drama faaliyetine hiç katılmamış çocuklar için uygulanır
• Bir müzik parçasının ritmine uyarak yürümek şeklinde uygulanır
Pandomim(sessiz film): Sözcük yerine hareketlerle canlandırma Parmak Oyunu
• Şiir ve öykülerin parmak hareketleriyle canlandırılması biçiminde yapılan dramalardır. Özellikle ilköğretim ilk dönem çocuklarının gelişim özelliklerine uygun bir tekniktir.
Sözsüz Oyun (Pandomim)
• Duygu, düşünce ve bazı eylemlerin konuşmaksızın el, kol, yüz ve beden hareketleriyle ifade edilmesidir.İlkokulun birinci devresinde olduğu gibi ikinci devresinde de kullanılabilir.
Bağımsız Dramatizasyon
• Sözsüz oyunların ve taklitlerin gelişmiş bir şeklidir.
• Bir hikayeyi, bir kıssayı, bir şiiri veya birbirine bağlı olaylar dizisini bir çocuğun konuya sıkı sıkıya bağlı kalmadan kendi hayal güçlerine göre canlandırması bu türün temel özelliğidir.
• Bu teknikte konuşmalar ezberlenmez,hareketler belli kalıba sokulmaz ve gruplar değiştikçe hareket ve konuşmalar da değişir.
Bağımlı Dramatizasyon
• Yazılı metinlere bağlı kalınarak konu yada durumun canlandırılmasıdır. Daha çok ilkokulun ikinci devresinde denenebilir.
Taklidi Oyun (Benzetme,Benzetim)
• Sınıf içinde öğrencilerin bir olayı gerçekmiş gibi ele alıp üzerinde eğitici çalışma yapmalarını sağlayan öğretme tekniğidir.
• Salt bir öğrenme yolu değil aynı zamanda bir eylem yolu da olduğundan eğlendirici ve öğretici bir etkinliktir.
Kukla ve Bebekler
• Binlerce yıldır bilinen eğlendirme ve öğretme araçlarıdır.Kuklaların birçok çeşidi vardır.Özellikle sesin yönetilmesi ve eğitilmesi,doğru işitilecek kadar açık söyleyiş üzerinde durmaya bu tür dramatizasyon imkan sağlar. En bilinenleri el kuklası ,eldiven kuklası, ipli kuklalar ve gölge kuklasıdır.
Yaşantıya dayalı öğrenme
• Rol oynama
• Deney (laboratuar)
• Öğretim uygulamaları
• Benzetim ve oyunlar
Etkileşime öncelik veren yöntem ve teknikler
• Küme çalışması, tartışması
• Toplu çalışma
• Savlı tartışma
• Sunulu tartışma
• Açık oturum
E MODELİ:
Giriş:
Keşfetme:
Açıklama:
Derinleştirme:
Değerlendirme:
DKAB DERSLERİNDE AYET VE HADİSLERİN KULLANILMASI
1. Kavramların Açıklanması ( Ayet içinde geçen bilinmeyen kelimelerin bulunup açıklanması )
2. Anahtar Kavramın Belirlenmesi ( Konuyla ilgili ayette geçen anahtar kavramların belirlenip cümle içinde kullanılması )
3. Ayet/Hadiste verilen ilkeleri bulma ( Verilen ilkeleri öğrencilere buldurma )
4. Ayet/Hadiste verilen bakış açısını bulma ( Ayette anlatılmak istenen nedir? Sorusuyla cevapların kısaca tahtaya yazılması )
5. Ayet/Hadiste verilen değerleri bulma ( Ayette verilmek istenen evrensel değerlerin bulunması )
6. Görül Alma( Ayet ve hadis üzerinde tartışılarak öğrencilerden görüş alma )
7. Konuyla ilgili olan Ayetin/Hadisin Belirlenmesi ( Ayet ve hadislerin konuyla ilişkisinin kurulması )
8. Konuyu Kur’an kıssasıyla verme ( Kur’an kıssalarından birinin seçilmesi üzerinden konunun kavranması )
Anlam Çözümleme Tabloları ( AÇT ) ( ÇIKMIŞ SORU )
• Kavramların tanımlayıcı ve ayırt edici özelliklerinin öğrenilmesinde etkili biçimde kullanılır
• Öğrencilerin de katıldığı bir etkinlik ile iki boyutlu bir tablo yapılır
• Tablonun bir boyutunda özellikleri çözümlenecek olan varlıklar kavramlar yer alır diğer boyutunda ise özellikler sıralanır Kavram ağları (Semantik Ağ): Grafik araçlar
Kavram Haritaları: Şematik gösterim. Kavramlar arası ilişkiler, önermeler ve ilkeler ( ÇIKMIŞ SORU )
KAVRAM HARİTASI TÜRLERİ
1. Akış Çizelgesi
2. Dönen Diyagramlar
3. Dayandıralabilir Ağaçlar
4. Örümcek Ağı Akvram Haritası
5. Hiyerarşik Kavram Haritası 6.Sistemler Kavram Haritası
7. Zincir Kavram Haritaları
Ölçme ve Değerlendirme Teknikleri ( ÇIKMIŞ SORU ) l.Yazılı Sınavlar 2.Sözlü Sınavlar
3. Çoktan seçmeli sınavlar (Testler )
4. Kısa cevaplı testler
5. Eşleştirme türü testler
6. Doğru-Yanlış testleri
KOHLBERG’in AHLAK GELİŞİM EVRELERİ
1) Gelenek Öncesi (Bencil) Düzey ( ÇIKMIŞ SORU )
a) Ceza ve İtaat Eğilimi
■ Temel özellik otoriteye (anne, baba, öğretmen, polis) uyma ve cezalandırılmaktan kaçınmadır.
■ Bu dönemde otoriteye mutlak uyum söz konusudur. Yani otoriteye körü körüne bağlılık vardır.
■ Kurallar neyi gerektiriyor ve otorite nasıl istiyorsa buna uygun davranmak gerekir. Uygun davranılmadığında ceza kaçınılmazdır.
■ Temel hedef ceza görmemektir. Birey kurallara doğruluğuna inandığı için değil, cezadan kaçındığı için uyar.
■ Otorite göz önünde yoksa kurallar çiğnenebilir. Örneğin; Kimse görmediğinde hırsızlık yapabilir, trafik polisi yokken kırmızı ışıkta geçebilir.
■ Davranışın sonucuna göre değerlendirme esastır. Niyet önemli değildir. Davranış cezalandırılmışsa yanlış, cezalandırılmamışsa doğrudur.
■ İşlenen suçun büyüklüğüne yönelik algı da verilen zararın fiziksel sonuçlarıyla doğru orantılıdır.
b) Saf Çıkarcı Eğilim (Amaca yönelik araçsal ilişkiler eğilimi)
■ Dönemin temel özelliği birey için her şeyin karşılıklı olmasıdır. Yani çıkarcılık ön plandadır.
■ Birey diğer insanların ihtiyaçlarının farkındadır ama hep kendi ihtiyaçları (çıkarları) ön plandadır. Birey kendi çıkarları için en uygun olan kurallara uyar. Bu karşılıklı çıkar ilişkisinde, çıkar alışverişinin eşit olması gerektiğine inanır.
■ Temel güdü, bireyin kendi ihtiyaç ve isteklerinin (çıkarlarının) karşılanmasıdır.
■ Birey, bir davranışı kendisi açısından yararlı buluyorsa, ihtiyacını karşılıyorsa veya ödül getiren davranışsa doğrudur. Ödüle ulaşmak için kurallara uyar. “Kaz gelecek yerden tavuk esirgenmez” “Sen benim sırtımı kaşı, bende senin sırtını kaşıyım” “Gör beni, göreyim seni” “Bana değmeyen yılan bin yıl yaşasın” gibi anlayışlar egemendir.
2) Geleneksel Düzey
a) İyi Çocuk Olma Eğilimi (Kişilerarası Beklenti)
■ Dönemin temel özelliği; grup normlarına ve beklentilerine uymadır.
■ Bu dönemde El alem ne der? anlayışı vardır.
■ Bu dönemde başkalarına yardım ederek, onların beklentilerine uygun davranarak iyi olma anlayışı vardır.
■ Temel güdü; grup tarafından kabul edilme ve grubun iyi çocuğu olmadır.
■ Çevresinden onay almak ve takdir edilmek ister.
■ İyi insan, iyi anne-baba, iyi çocuk olma altın kuraldır.
b) Kanun ve Düzen Eğilimi
■ Dönemin temel özelliği; toplumu veya grupları korumak, yasalara uymak ve yükümlülükleri yerine getirmektir.
■ Temel güdü, toplumsal düzeni korumaktır.
■ Artık, akran gruplarının yerini toplumun kuralları ve kanunları almıştır. Kanunlara ve kurallara sorgusuz sualsiz uyulmalıdır. Kanunlar herkes için geçerlidir ve herkes uymak zorundadır. Yani aşırı kuralcılık söz konusudur. Örneğin; Her sürücü kırmızı ışıkta durmalıdır. Kanunun kestiği parmak acımaz. Bir babanın, oğlunun yaptığı cinayeti polise ihbar etmesi bu dönemle ilgilidir.
3) Gelenek Sonrası (Ötesi) Düzey
a) Toplumsal (Sosyal) Sözleşme Evresi
■ Yasalar herkesin yararını ve haklarını korumak için vardır ve olabildiği kadar çok sayıda insana fayda sağlamalıdır.
■ Birey, yasaların toplum yararına olarak, çoğunluk tarafından konulması gerektiğine inanır. Eğer kurallar toplumun yararına değilse, toplum tarafından yine toplum yararı göz önüne alınarak demokratik yollarla değiştirilmelidir.
■ Bireyler bir arada yaşamanın gerektirdiği kurallara ve davranış eğilimlerine uymayı sosyal bir uzlaşı (sözleşme) olarak kabul ederler ve bunlara özgür iradesiyle uyarak davranırlar.
b) Evrensel Ahlak İlkeleri
■ Bu dönemde “tüm insanlar eşittir” düşüncesi temeldir. İnsanların cinsiyeti, dini, dili, ırkı ne olursa olsun eşittir.
■ Her koşulda insan hakları ön planda tutulmalıdır.
■ İnsan hakları ve evrensel değerler temel ölçüdür. Kurallar insanca yaşamak için konulur. Bu kurallar evrensel düzeydeki ölçütlere dayalı olmalıdır.
■ Bu dönemdekilere göre “hiçbir şey insan hayatından daha değerli değildir.” Birey, ihtiyaç duyulduğunda (deprem, sel gibi olaylarda) sadece insanlık adına bir başkasını kurtarabilmek için kendi canını riske atabilir. Mesela; İdam cezası, suçu ne olursa olsun hiçbir insana verilmez.
