Mezheplere Göre İmanın Rûknü
Maturidilik: Kalp ile tasdik, dil ile ikrar
Eşarilik: Kalp ile tasdik + Allah’ı bilmek
Selefilik, Zâhirilik, Ashâb-ı Hadis, Mutezile,
Havâric, Şia, Vehhâbilik: Tasdik, İkrar + amel
Cebriyye: Sadece Allah’ı bilmek
Mürcie: Sadece dil ile ikrar veya Allah’ı bilmek
Kerrâmiye: Sadece dil ile ikrar
İmanda Artma ve Eksilme:
Ameli ve Allah’ı bilmeyi imanın bir parçası olarak görenlere göre
genelde imanda artma ve eksilme vardır.
İ.Azam ve Maturidiye göre imanda artma ve
eksilme olmaz fakat kuvvetlilik – zayıflılık
vardır.
İmanın Kısımları
l.İcmâli İman:
2.Tafsili İman:
l.Tahkiki İman:
2.Taklidi İman:
İman – İslam İlişkisi
«Bedeviler: “İman ettik.” dediler. De ki: “Siz
henüz iman etmediniz, fakat henüz iman
kalplerinizin içine girmemiş olduğu halde
“İslama girdik” deyin….» Hucurat – 14
Maturidiye göre iman=islam
Eşariye ve Maturidi âlimi Ebu Muin en-
Nesefi’ye göre iman ile islam eşit değildir.
❖ İmanın Geçerlilik Şartları
❖ l.İman yeis (ümitsizlik) halinde olmamalı
❖ 2.İnanılması gereken iman esaslarının hepsine
inanma (hafife almama)
❖ 3.İmanın dünyada hür iradeye dayalı tercih
olmalı❖ Varlıklara Göre İman
1. Matbu İman
2. Masum İman
3. Makbul İman
4. Merdüd İman
5.Mevkuf İman
❖ Tasdik ve İnkar Bakımından İnsanlar
❖ LMü’min
❖ 2.Kafir
❖ a.Küfrî İnkari (kafir)
❖ b.Küfrî Cuhûd (iblis)
❖ c.Küfrî İnâdi (Ebu Talib)
❖ d.Küfrî Nifak (münafık)
❖ 3.Münafık
❖ 4.Müşrik
a.Şirkî İstiklâl (başka varlıklara da inanma)
❖ b.Şirkî Teb’iz (Teslis inancı)
❖ c.Şirkî Takrîb (putperestlik)
❖ d.Şirkî Esbâb (sebeplere inanma)
❖ e.Şirkî Taklid (ataların inancı)
❖ 5.Mürted / Mülhid
❖ 6.Fâsık
❖ 7.Ehl-i Kitap
❖ İman (Amentü) Esasları
❖ 1.Allah’a İman:
❖ Isbat-ı Vacip (Allah’ı İspat Delilleri)
❖ l.Hudus Delili: Âlemin yaratılmışlığı ilkesine dayanarak Allah’a ulaşma delilidir.
❖ Tümevarım yöntemi kullanılır.
❖ Daha çok kelamcılar kullanmıştır.
❖ Yaratma ile ilgili kavramlar vardır.
❖ Muhdis – Hâdis
❖ 2.İmkân Delili: Âlemdeki nesnelerin varlığını
yokluklarına tercih edecek zorunlu bir varlığın
ispat edilmesini amaçlayan delildir. Daha çok
❖ İslam Filozofları kullanmıştır. Fârabi – İbn Sina Vacibu’l-Vücûd
❖ Mümkinu’l-Vücûd
❖ Tümevarım yöntemi kullanılır. İslam Âlimleri
(Kelamcılar) de kullanmıştır.
❖ 3.Gaye ve Nizam Delili
❖ 4. Hikmet Delili
5. İnâyet Delili: İbn Rüşd (Evren – İnsan
Uyumu)
❖ 6.Fıtrat Delili: İnsanın yaratılışında bulunan
inanma ve tek Allah inancı insanı Allah’a
götürür.
❖ İnsanın kendinden yola çıkıp Allah’a
ulaşmasıdır.
❖ Her insanda inanma duygusu, meyli vardır.
❖ 7.İhtira Delili: Örneği bulunmayan bir nesneyi
yaratma öncülünden Allah’a ulaşma delilidir.
❖ 8.Kabulü Amme Delili: (Beşer Tarihi)
❖ 9.Burhan-ı Temânû:
İki Tanrı varsayımına dayanarak Allah’a
ulaşmadır.
❖ Tanrıların birbirine engel olması, irade çatışması
❖ Allah’tan başka ilâhlar olsaydı bunlar mutlaka
evreni yaratma ve yönetme iradesi gösterirdi.
❖ Bu durumda;
1. Ya her ilâhın iradesi geçerli olurdu.
2. Ya hiçbirinin iradesi geçerli olmazdı.
3. Veya birinin iradesi geçerli, diğerlerininki
geçersiz olurdu. (Kaos)
❖ 10.Burhan-ı Tevârüd:
❖ Tanrıların ittifak etmesi, irade çakışmasıdır.
❖ Bu delile göre evrende Allah’tan başka ilâhlar
bulunsaydı ittifak etmek mecburiyetinde
kalırlardı.
❖ Mecburiyet ise âcizliktir.
❖ Eğer birden fazla ilâh olsaydı bu âlem;
1. Ya ilâhların müşterek kuvvetiyle vücuda
gelirdi.
❖ 2. Ya her biri tarafından müstakil olarak
oluşurdu.
❖ 3. Veya birinin irade ve kudretiyle oluşurdu.
❖ 11.Burhan-ı Limmi: Müesssirin esere
❖ Kanunların hadiselere
❖ Ateşin dumana delili
❖ Tümdengelim (ta’lil)
❖ 12.Burhan-ı İnni: Eserden müessire
❖ Hadiselerden kanunlara
❖ Dumanın ateşe delili
❖ Tümevarım (istikra)
