DİNİ HİTABET
❖ Ortamdan kaynaklanan sorunlar
❖ Din hizmetlerini yapanlara din görevlisi denir. ❖ Hitabet: Belirli bir mekânda, bir hatibin
❖ İrşat: Doğruyu göstermek, hakkı, hakikati anlatmak ve İslam’ın esaslarını öğretmektir. dinleyici kitlesine ulaştırmak istediği mesajı, etkili ve güzel bir konuşmayla sunmasına
❖ Tebliğ: Allah’tan gelen ilâhi hükümlerin hitabet denir.
hiçbirini gizlemeden insanlara bildirmektir. ❖ Dinî Hitabet: Din görevlileri veya ilahiyat
❖ Davet: Hak yoluna çağrı demektir. alanının uzmanları tarafından yapılan dinî içerikli konuşmalara dini hitabet denir.(vaaz
❖ Din Görevlisinin Bireysel Nitelikleri ve hutbe)
❖ l.Tevazü
❖ 2.Kılık – kıyafet düzgünlüğü ❖ K.Kerim’de Hitabet İlkeleri
❖ 3.Sabır ❖ Etkili ve güzel konuşmak
❖ 4.Güzel ahlak ❖ İnsanları düşünmeye yöneltmek
❖ 5.Örnek bir hayat ❖ Müjdeleyici olmak
❖ 6.Samimiyet / İhlas ❖
❖ Uyarıcı olmak Soru – cevap tekniği
❖ Din Görevlisinin Toplumsal Nitelikleri ❖ Söz ve davranış uyumu
❖ l.Temsil gücü (örnek olması) ❖ Muhataba uygun davranmak
❖ 2.Hedef kitleyi tanıma ❖ (geleneksel, ilgi odaklı, pratik bilgi, dua ve
❖ 3.Toplumsal dayanışma zikir, isteklilik ve ihtiyaç)
❖ 4.İletişim becerileri
❖ 5.Meslektaşlarıyla iş birliği ❖ Dini Hitabette Planlama ve Uygulama
❖ 6.Alanında yeterlilik ❖ l.Amaç ve konu belirleme
❖ 7.Güvenirlik ❖ İman, ibadet, ahlak konuları; güncel sorunlar, ülke şartları, toplumun ihtiyaç ve beklentileri,
❖ Din Hizmetlerinde Görevler muhatap kitlenin bilgi ve kültür düzeyi konu
❖ Müftü: Fıkhi bir meselenin dinî hükmünü belirlemede önemlidir.
açıklayan din görevlisidir. ❖ 2.Plan yapma
❖ Vaaz: Güzel bir üslup ile öğüt vermektir. ❖ Giriş: Besmele, hamd, salât, dua, ayet ve hadis
❖ Vaaz eden görevliye ise vaiz denir. ile konuya başlamak,
❖ İmam: Namaz kıldıran görevliye denir. ❖ Gelişme Bölümü: Konunun açıklanması,
❖ Bu göreve imamlık veya imamet adı verilir. örnekleri
❖ Hatip: Topluluk karşısında etkili ve güzel ❖ Sonuç: Özet, hatırlatma ve dua ile bitirme
konuşan, cuma ve bayram namazlarında hutbe ❖ 3.Bilgi toplama ve düzenleme
okuyan görevliye denir. ❖ 4.Bilgi aktarma ilke ve yöntemleri
❖ Müezzin: Ezan okuyan, kamet getiren görevli
❖ Resûlullah zamanındaki müezzinler: ❖ Hitabet Türleri
❖ Bilal Habeşi – Ebu Mahzure – Ümmü Mektum ❖ Mesel
❖ İlk müezzin Bilal Habeşi’dir. ❖ Terğib ve Terhib
❖ Mekke’deki müezzin Ebu Mahzure ❖ Kıssa
❖ Medine’de Bilal Habeşi ve Ümmü Mektum ❖ Münazara
❖ Kuba’da ise Sâd bin Âiz el-Karaz’dır. ❖ Soru – cevap
❖ Mi’zene ezan okumak için yapılan yüksekçe
yer. ❖ Cenaze
❖ Muâviye zamanında minareler inşa edilmiştir. ❖ Muhtazar: Ölmek üzere olan Müslümana
❖ Müezzinlerin görev yaptığı yere Mahfil denir. denir.
❖ Kayyım: Camilerin bakım görevlisidir. ❖ Telkin: Ölümü yaklaşan kişiye sesli bir şekilde Kelime-i Tevhidin hatırlatılmasıdır.
❖ Din Hizmetlerini Zorlaştıran/Engelleyen Sorunlar ❖ İstircâ: Allah’tan geldik Allah’a döneceğiz ayetini okumak ve ölümü teslimiyetle
❖ Din görevlisinin kendisinden kaynaklanan karşılamaktır.
sorunlar ❖ Teçhiz: Vefat eden için yapılması
❖ Bilgi eksikliği gerekenlerdir.
❖ Cemaatten kaynaklanan sorunlar L
❖ Ölünün yıkanmasına gâsil, ölüyü yıkayana ise ❖ Süreç Yönetimi:
gassâl / gassâle denir. ❖ İletişim amacının belirlenmesi
❖ Kefen-i Kifâye: Erkekler için izar ve lifâfenin yeterli olması, kadınlar için de ayrıca ❖ Mesajın muhataba uygun şekilde düzenlenmesi
başörtüsü ilave edilip bunların yeterli ❖ Mesajların algılanabilir ve anlaşılabilir olması
olmasıdır. ❖ Muhatabın mesaja tepkisi gözlemlenmeli
❖ Kefen-i Zarûre: Kefenin olmadığı durumda erkek ve kadın için sadece bir kat bezin yeterli ❖ Geribildirimin değerlendirilerek düzeltme veya doğrulama yapılması
olmasıdır. ❖ Süreç bilgi, yetenek ve tecrübe ile başarılabilir
❖ Din Hizmetlerinde iletişim ❖ Din Hizmetlerinde Bazı Kavramlar
❖ İletişim iki birey arasındaki mesaj alışverişidir. ❖ Davet
❖ l.İletişimin Temel İlke ve Unsurları ❖ Hidayet
❖ Kaynak : Mesaj veren ❖ İrşad
❖ Alıcı : Mesaj alan ❖ Müşavere
❖ Mesaj: İletilen ❖ Nasihat
❖ Kanal/Ortam: İletişim yolu ❖ Tavsiye
❖ Geri Bildirim: Alıcının tepkisi, cevabı ❖
❖ Ta’lim
Tebliğ
❖ 2.Dini İletişimde Üslup ❖
❖ Vaaz / mev’iza Tenbih
❖ 3.Din İletişiminde Beden Dili ❖
❖ Adâb-ı muâşeret Tezkiye
❖ 4. Din Hizmetlerinde İletişim Hataları ❖ Tezkire
❖ Aktif çatışmalar ❖ Cihad
❖
❖ Saygısızlık
Kişiselleştirme ❖ Emr-i bil-ma’ruf, nehy-i anil-münker
❖ Mesajı tamamen reddetmek ❖ Cami Mûsikisi
❖ Önyargılı olmamak ❖ Ezan: Farz namaz vakitlerini müslümanlara
❖ Kutuplaştırma bildiren metindir.
❖ Genelleme ❖ İç ezan ve dış ezan olmak üzere iki kısma
❖ Mesajı kısmi algılama ayrılır.
❖
❖ Savunuculuk yapmak Menfaatçilik ❖ Vakte göre farklı makamla okunur.
❖
❖ Yanlış anlama veya karşısındakini anlamama İletişimin Amaçları: ❖ Tesbih: Allah’ın eksik ve noksan sıfatlardan münezzeh olduğunu zikretmek anlamındadır.
❖ Belirsizlikleri gidermek ❖ Temcîd: Minarelerde ezan dışında Allah’a
❖
❖ Bilgi paylaşmak
Kişide yeni bir tutum geliştirmek yapılan dua ve yakarışlardır.
❖ Var olan istendik tutumun gücünü artırmak ❖ Tekbir: Allah’ın yüceliğini ifade eden
❖ Var olan yanlış tutumu değiştirmek cümlelerdir.
❖ Ortak bir anlayış oluşturmak ❖ Segah makamında ve usulsüz bestelenen tekbirin bestekarı çoğunluğun görüşüne göre
❖ Din Hizmetlerinde İletişim İlkeleri
Anlatılacak konunun iyi bilinmesi Muhatap kitleyi iyi tanımak Çeşitli bakış açılarını alternatifler olarak sunmak
Geri bildirimin olması
Farklılıkların zenginlik olduğu bilinmeli
İletilen mesaj açık ve net olmalı Buhûrîzâde Mustafa Itrî’dir.
❖ İletişime geçen kişi otoriter olmamalı
Mevlevî Âyini: Mevlânâ’nın zaman zaman yaptığı nakledilen, kendi etrafında dönme şeklinde yapılan zikir toplantısıdır.
Buna Semâ ve mukabele de denir.
Semâ manevi yolculuğu simgeler.
Mevlevî ayinleri selâm adı verilen dört bölümden meydana gelir ve güfteleri, Mevlânâ’nın Mesnevi, Dîvân-ı Kebir gibi eserlerinden seçilmiştir.
Ayin icra eden topluluğa mutrip denir.
Durak: Bektaşilik ve Mevlevilik dışındaki tarikatların kelime-i tevhid sonrasında zakirlerce okunan eserdir.
Şuğul : Türk bestekarlarca bestelenmiş, güftesi Arapça olan ilahilere verilen isimdir. Güfte yazarı bilinen şuğul sayısı azdır.
Eyyûbî Zekâî Dede önemlidir.
Nefes : Güftesi Bektaşî şairler tarafından kaleme alınan eserlerin sözlü toplantılarda okunur.
Na’t : Hz.Muhammed’in örnek ahlakı, mucizeleri ve üstün ahlakını konu edinen eserlerdir.
Cami ve tekke na’tları olarak ikiye ayrılır.
Salâ : Hz. Peygamber ve ailesine Allah’tan rahmet ve selam temenni içeren okuyuşlardır. Sözleri Arapçadır ve beste ile okunur. Mübarek geceler, Cuma gecesi, ülke güvenliği, doğal afet, vefat ve Cuma namazından önce salâ okunur.
Mevlîd : Hz.Peygamber’in doğum merasimlerinde okunan eserlerin ortak adıdır. En meşhur mevlid kitabı Süleyman Çelebi’nin “Vesîtü’n-Necât” adlı eseridir.
Mevlîd Sekban tarafından bestelenmiştir.
Miraciye: Hz. Peygamber’in miraca çıkışını konu alan eserlerdir.
Türk edebiyatında birçok mi’raciye yazılmış olup en meşhuru Osman Dede’dir.
Tevşîh: Mevlid ve mi’raciyelerin bahirleri arasında okunur.
Güfteleri Hz. Peygamber’i konu edinir.
Geniş formlu eserleri süslemek amacıyla okunur.
Tevşîh okuyucularına “tevşîhhân” adı verilir.
Mersiye : Ölüm üzerine yazılan ve ölüm acısını dile getiren eserlerdir.
Daha çok Kerbelâ şehitleri için yazılmıştır. Arapça, Türkçe ve Farsça mersiyeler mevcuttur.
Matem törenleri ilk olarak Büveyhi Hükümdarı Muizzüddevle tarafından başlatılmıştır.
Kaside: İçerisinde Allah ve peygamber sevgisi anlatılan, nasihat verilen, dini tasavvufi içerikli şiirlerin enstrümansız okunmasıdır.
Dini Merasimlerde Hitabet
1. Ezan duası
2. Yemek duası
3. Hatim ve Mevlid duaları
4. Tevbe ve İstiğfar duası
5. Kurban duası
6. Mübarek gün ve geceler duası
7. Ad koyma merasimi 8.Sünnet merasimi
9. Nişan ve nikah merasimi
10. Hacı uğurlama merasimi
11. Asker uğurlama merasimi
