KADERİYE:
♦ Kadere mensup, kader taraftarı, kader inancını r e d d eder .
♦ Fiiller insan iradesiyle gerçekleşir.
♦ Emevilerin tepkisini çekmiştir.
♦♦♦ Kurucuları:
♦ Ma’bed el-Cüheni
♦ Gaylan ed-Dımeşki
♦ Katade
♦♦♦ Amr bin Ubeyd
♦ Kaderiye Cebriye’ye tepki olarak doğmuştur.
♦♦♦ Kaderiye’nin Görüşleri:
♦ Allah’ın zatından ayrı ezeli sıfatları yoktur.
♦ Allah’ın ahirette görülmesi imkansızdır.
♦ İman artmaz ve eksilmez.
♦ İmam Kureyşten olmak zorunda değildir.
♦ Allah’ın kelâmı hâdistir.
♦♦♦ Allah kullarının fiillerini yaratmaz.
♦ İnsan fiillerinde özgürdür.
♦ Büyük günah işleyen fâsıktır.
♦♦♦ Ma’bed El-Cühenî:
♦ Kaderin olmadığı ve insanların fiillerinde özgür olduğu fikrini ilk ortaya atan kişidir.
♦ Eylemci bir kişiliği olan Ma’bed, siyasî düşünce ve yaptıkları sebebiyle idama mahkum edilmiştir.
♦ Emevilerin haksız ve keyfi yönetimleri kaderi ve kaderciliği inkar etmesinin sebebidir.
♦ Gaylân Ed-Dımeşkî:
♦♦♦ Emevi halifeliğini tanımadığını söylemiştir.
♦ Bu durum, onun idam edilmesine sebep olmuştur.
♦ Usûlü’l-hamse’yi ilk kez dile getirmiştir.
♦♦♦ Mu’tezile’nin tevhid ve adalet prensibinin temelini oluşturmuştur.
