2024 DHBT Din Eğitimi Özet
DİN EĞİTİMİ
Örgün Eğitim: Genellikle okul veya okul niteliği taşıyan kurumlarda yapılan planlı, belli yaş grubuna hitap eden,belli bir eğitim proğramı olan ve hiyerarşik yapılmanmış olan eğitimdir.
Yaygın Eğitim: Okul çağının dışındakilere verilir.Gönüllüdür.İhtiyaç ve ilgiye yöneliktir.
Örgün ve Yaygın eğitim Formal eğitim kapsamındadır. (ÇIKMIŞ SORU)
Formal Eğitim
Varılmak istenen hedef bellidir.
Planlı ve programlıdır.
Eğitim profesyonel kişilerce olur. Olumlu davranışlar kazandırılır. Eğitim belli bir mekanda yapılır. Profesyonel eğitim araçları kullanılır.
İnformal Eğitim
Doğal ortamda kendiliğinden oluşur.
Plan ve program yoktur.
Öğreticiler profesyonel değildir.
Olumlu veya Olumsuz davranışlar kazandırılabilir.
Eğitim ortamı belli değildir.
Önceden hazırlanmış bir araç gereci yoktur.
DİN EĞİTİMİNDE KULLANILAN METOTLAR:
Normatif yöntem: Normları kuralları üst değer kabul eder
Manevi Bilimsel/Hermenötik Yöntem: “Anlama” kavramını merkeze alır
Deneysel Empirik-Analitik Yöntem: Deney-gözlem
Dialektik İdeolojik Eleştirel Yöntem: Akıl yürütme, tez-antitez, eleştiri
İLK DÖNEM MEDRESELER
Küttab: Cahiliyye döneminde çocuklara okuma-yazma öğretilen yerlere verilen addır.
Darül-Erkam: Mekke döneminde pek çok sahabi burada din eğitimi almıştır. Musab bin Umeyr burada yetişmiştir.Medine döneminde ise Mescidi Nebevi din eğitimi merkezi olmuştur.
Mescid-i Nebevi’den en büyük imar işlerini yapan Osmanlı padişahı ( Abdülmecit )
Beytül-Hikme : Abbasiler Bağdat’ta kurulan bu yerde yabancı eserler toplanmış,tercüme edilmiştir. Farabi, İbn Sina gibi bilginler burada yetişmiştir.
Nizamü’l-Mülk: Büyük Selçuklu veziri Nizamü’l-Mülk tarafından Bağdat’ta 1067 yılında Nizamiye Medresesini kurmuştur. (Sistemli en meşhur )
OSMANLI MEDRESELERİ
Sahn-ı Seman Medresesi Fatih döneminde kurulmuş en büyük medreselerdendir.
Süleymaniye Medreseleri Osmanlı zamanında kurulan bu medreseler geniş çaplı medrese kurma faaliyetlerine öncülük etmiştir.
İcazet: Öğretme ruhsatının verildiği bir belgedir.
Matlab: (Mezunların isimlerini patlat )
Osmanlı medrelerinden mezun olup atanma bekleyen öğrencilerin kaydının tutulduğu defterdir. Bu usule Mülazemat denir.
Müderris: Medreselerde ders okutan görevliye denir.(Profesör). Öğrenim basamaklarını tamamlamış ve oda sahibi ünvanını elde etmiştir.
Muid: Müderrisin okuttuğu dersi tekrarlayan müderrisin yardımcısına Muid denirdi.
Danişmend veya Suhte: Öğrenim basamaklarını, medrese eğitimini tamamlamış yetişmiş oda sahibi öğrencilere denir. ( ÇIKMIŞ SORU )
Talebe-i Ulum: Medresede öğrenim gören öğrenciye denir.
Dersîam: Halka açık olan dersleri veren görevliye denirdi.Ders vermeye ulaşan kişiye de bu tabir kullanılırdı.
Muallim: Öğretmen konumundaki ders veren hocalara denirdi.
Müeddib: Halife veya devlet erkamının çocuklarına saraylarda özel ders veren kişiler ( ÇIKMIŞ SORU )
• Anadolu Selçuklularda ilk Medrese ( Kayseri Kocahasan Medresesi)
• Osmanlı’da ilk medrese İznik’te ( Orhangazi Medresesi) Müderrisi : Davud-i Kayseri
• Osmanlıda medreseler ve müderrisler Şeyhülislamlık (Meşihat) makamına bağlı idi.
• Osmanlıdaki eğitim alanındaki yeniliklere Tanzimat döneminde başlanmıştır.Din eğitimi açısından bir dönüm noktasıdır.
• Tanzimat döneminde medreseler Maarif Nezaretine bağlanmıştır.
• Medreselerin yeniden düzenlenmesi II.Meşrutiyet döneminde gerçekleşmiştir.
• 1910 yılında Medaaris-i İlmiyye Nizamnamesiyle 12 yıllık eğitim süresi belirlenmiştir.
• 1914 yılında İstanbuldaki medreselerin bir kısmı Darül-Hilafetil-Aliyye adıyla tek çatı altında birleşmiştir.
• 1915 yılında Medresetü’l-Mütehassisisin adı altında uzmanlık için 2 yıl süreli eğitim kurumu açılmıştır
• Tanzimat döneminde ilk,orta ve yüksek derecelerde kurulan mekteplerde din eğitimine yer verilmiştir.
• II.Abdülhamitten itibaren öğretmen yetiştirmek üzere Darül-Muallimat( kız öğretmen okulu) ve Darül-Muallimin ( erkek öğretmen okulu) proğramında din eğitimine yer verilmiştir.
• 1900 yılında Darül-Fünun içerisinde süresi 4 yıl olan din bilimlerine dair Ulum-ı Aliyye-i Diniyye şubesi kurulmuştur.Günümüzdeki İlahiyat fakültelerinin
başlangıcıdır.
• Tevhid-i Tedrisat Kanunuyla İlahiyat ve imam hatip liseleri açılmıştır.
• 1985 yılında ilk Anadolu İmam-Hatip lisesiBeykozda açılmıştır.
• 1997 yılında 4306 yılında zorunlu eğitim 8 yıla çıkmış İmam-Hatip lisesi bünyesindeki ortaokullara kayıt yapılmaz hale gelmiştir.
• İlk İslami İlimler Fakültesi 1971 yılında Erzurumda açılmıştır.
1982 Anayasası : Herkes din ve vicdan hürriyetine sahiptir. 17.Madde Kimse dini düşüncesini açıklamaya zorlanamaz. 15.Madde
Din Kültürü ve Ahlak bilgisi dersleri ilk ve orta dereceli kurumlarda zorunlu dersler arasında yer alır.24.Madde
1924 Anayasası: 3 Mart 1924 Tevhid-i Tedrisat Kanunu İmam hatip Liselerinin açılmasına dayanak olmuştur.
DarülFünunda İlahiyat Fakültesi tesis edilmesi. İmamet, Hitabet…
6 Nisan 1949 İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi : Herkes düşünce, din ve vicdan özgürlüğüne sahiptir.Bu hak din veya topluca açık olarak yada özel biçimde öğrenim uygulama, ibadet ve dinsel törenlerle açığa vurma özgürlüğünü içerir.
1930- 1949 yılları arasında din eğitimi proğramına yer verilmemiştir.
1949’da ilkokullarda ilk defa din dersi yer almıştır.
1956′ da Ortaokullara,
1967’de Liselere,
1982’ye kadar isteğe bağlı ve 1982 de 24. Madde ile zorunlu hale geldi
Din eğitimi ilk defa 1961 Anayasasında zikredilmiştir.
Din eğitimi ve lâiklik konusu ilk defa 1953’de toplanan 5. Milli Eğitim Şûrası’nda tartışılmıştır.
1927 yılında ortaokullardan din dersleri kaldırılmış ve aynı yıl ilkokullarda din dersleri ihtiyari hale getirilmiştir.
1931 yılında şehir ilkokullarından ve öğretmen okullarından din dersleri kaldırılmıştır.
1931- 1932 öğretim yılı sonunda Kütahya ve İstanbul İmam-Hatip Okulları kapatılmıştır
1933 te Darülfünun İlahiyat Fakültesi kapatılmıştır.
1949 yılında İmam-Hatip Yetiştirme Kursları ve Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi kurulmuştur
Cumhuriyet’in ilk okul programı olan 1924 İlkokul Programında Din Derslerinin “Kur’an- ı Kerim ve Din Dersleri” adıyla birinci sınıfların dışında diğer sınıflarda hafta da 2 saat okutulacağı belirtilmiştir.
İlkokullarda 1949’da,
Ortaokullarda 1956’da başladı Din Dersleri,
1974-75 öğretim yılında tüm öğretim kurumları programlarına zorunlu Ahlak dersleri konulmuştur.
Seçmeli Din Bilgisi dersleri ve Zorunlu Ahlak Dersleri 1982 yılına kadar sürdürülmüştür.
27 Mayıs 1960 Askeri İhtilali döneminde hazırlanan 1961 Anayasası’nın 19. Maddesinde yer alan bir hükümle Seçmeli Din Dersleri Anayasa güvencesi ile teminat altına alındı.
Medreselerle ilgili asıl kapsamlı düzenleme, 30 Eylül 1914 tarihinde hazırlanan “Islah- ı Medaris Nizamnamesi” ile gerçekleştirilmiş, 1917 yılındaki düzenleme ile İstanbul’daki medreselerden bir kısmı “Darü’l – Hilafet’l -Aliye Medresesi” adıyla tek çatı altında birleştirilmiştir.
1915 yılında “Medresetü’l – Mütehassisin” adıyla, uzmanlık eğitimin yapıldığı 2 yıl süreli yeni bir kurum açılmıştır.
12 yıl öğretim süreli medreseler kısa sürede din görevlisi yetiştiremeyeceği için daha kısa sürede din görevlisi yetiştirmek amacıyla
• 1912 yılında “Merdesetü’l – Vaizin”,
• 1913 yılında da “Medresetü’l – Emme ve’l – Huteba” adları ile ayrı medreseler açılmıştır.
• 1919 yılında “Medresetü’l – İrşad” adı ile birleştirilmiştir.
Dışlayıcılık = Tek bir din (Yalnızca benim dinim kurtuluşa erecek)
Kapsayıcılık = Sadece bir tek din gerçektir ama bu din diğerlerini de kapsar.
Karl Rahmer (Kralı Rahmet kapsar )
Çoğulculuk = Bütün dinler eşittir. Ernest Troestsch, John Hick, Seyyid Hüseyin Nasr
Pastoral Care: Hristiyan din adamlarının kilise dışında yürüttükleri dini danışmanlık ve rehberlik hizmetine denir.
Doktriner Din Öğretimi : Çoğunlukla toplumda tek din yada mezhebin mensuplarının yaşadığı,o din yada mezhenin devlet tarafından tanındığı ve o din yada mezhebin öğretiminin yapıldığı din öğretimidir. Tek bir din öğretilir. Öğretilen din dersin adı olur;Almanyada Katolik ve Protestanlık din dersi gibi. Laikliğe terstir.
Mezhepler Üstü Din Öğretimi : Tek bir mezhep esas alınmaz. Genel bir din ve ahlak kültürünün verilmesi esastır.
Birleştirici Model; dinin özü, ayrılık bulunmayan ilkeleri öğretilmeli, mezheplerle ilgili ayrıntıya girilmemelidir.
Çoğulcu Model; her türlü dini, dünya görüşünü ve ahlak anlayışını da öğretim konusu yapmalıdır.
Farklılıkları yok sayarak farklı olana saygının öğretilemeyeceği için eleştirilmiştir.
Mezhepler Arası Din Öğretimi: Mezhepler Üstü eğitimin yetersiz görülmesiyle ortaya çıkmıştır.Öğrencilerin kendi anlayışlarını sınıfa yansıtmaları beklenir.Öğrenciler öğretime konu olacak bilgileri edinmiş olması gerekir.
Sorgulayıcı Metod: Felsefenin kullanılması fikrine dayanır.Çocuklara felsefe yapmayı öğretir. Çocukların dünyayı kendi başlarına keşfedebilmeleri ve bunun mantığını kavramaları sağlanır.
Dinler Arası Din Öğretimi: Farklı farklı dinler öğretilir. Farklı dine mensup kişilerin dini yaşayışlarını hissederek farklı olana saygı duyarlar.
Tematik Öğrenme: Farklı disiplinler arası
Fenomenolojik Din Öğretimi: Öğretmeni bir dine bağlılığını engellemez. Bir dine inanan veya inanmayan kişiler din eğitimi verebilir. Dinleri çok geniş çaplı
olarak kapsar. Dinin gözlemlenebilir olguları ele alınır. İnananların motivasyonuyla ilgilenmez. Amaç belli bir inancın müminleri olmak değil, bir inanca bağlı
olmanın ne demek olduğunu anlatmaktır.
Fenomenolojik Yaklaşım:
• Bir dine bağlılığı engellemez
• Tek yanlı izahları engeller
• İnanca bağlamaya zorlamak değil
• İnanmayı kavramaya çalışıp empati kurmak
DİNİ ÖĞRENME: (Tek bir dini geleneği öğren dine bağlan )
• Tek bir dînî geleneğin öğretilmesi, öğrencileri bir dinin inananları yapmak temel hedeftir ( ÇIKMIŞ SORU )
• Tek bir dinin hakim olduğu toplumlarda uygulanır
• Öğretmen o dine mensup olmalıdır. Amaç dine olan bağlılığın güçlendirilmesidir.
• Her bireyin mensubu olduğu dinin prensiplerini ve inançlarının öğretilmesi amaçlanır.
• Öğrencilerin özgürlüğü kısıtlı, dine ise özgürlük sağlar.
• Öğrencilerin kendi dinlerinin asıl olduğunu ve bu dine uygun yaşamak gerektiğini öğrenmeleridir. Belirli dini gruplar kontrol eder.
• Diğer dinlerin öğretimi benimsenen din açısından yapılır
• Yüzleşme
DİN HAKKINDA ÖĞRENME: (Din ile ilgili araştırma ve çalışma) Fenomenolojik yaklaşım
• Bir dini öğrenirken diğer dinlerle karşılaştırmalar yapar. Dinle ilgili araştırmalar ve çalışmalar incelenir. Din bir disiplin olarak öğretilir ve diğer dinlerle karşılaştırmalar yapılarak öğretilir. Çok dinli, çok kültürlü çoğulcu toplumlarda görülür.
• Teolojinin alt disiplini
• Tüm dinlere öğrenme konusunda eşit hak tanır.
• Dinin içinden kendi dinamiklerinden öğretilmesi yerine dışarıdan öğretilmesidir.
• Belgeleme
DİNDEN ÖĞRENME:
• Din hakkında öğrenmenin pratiğe dönüklük konusundaki eksikliğini gidermek amacı taşır
• Burada din sadece araştırma konusu değil eğitiminde konusu olur.
• Amaç öğrenciye herhangi bir dini mezhebi öğretmek değil, yaşama ilişkin değerleri öğretip ahlaki ve manevi gelişimini sağlamaktır
• Amaç çocuğun disipline edilmesidir.
• İletişim
Edimsel mesaj: En etkili mesaj
Din hakkında öğrenme, Dini Öğrenme ve Dinden öğrenme modelleri Michael Gimmet ve John Hull tarafından ortaya konmuştur. (ÇIKMIŞ SORU )
DİN EĞİTİMİ VE ÖĞRETİMİNDE İLKELER VE YÖNTEMLER ( ÇIKMIŞ SORU )
Bireysellik/Öğrenciye Görelik Bütünlük, Açıklık, Amaca Dönüklük Aktiflik, Somuttan Soyuta ilkesi Yakından uzağa ilkesi Bilinenden bilinmeyene ilkesi Hayata Yakınlık ilkesi
Yetişkinler Din Eğitiminin Kapsamı ve Alanı
Yetişkinlik dönemini yas bakımından daha yakından kavrayabilmek için, üç döneme ayırmakta fayda vardır. Buna göre;
• İlk yetişkinlik dönemi (17-45 yaşlar arası),
• Orta yetişkinlik dönemi ( 40-65 yaş arası),
• Son yetişkinlik dönemi (65- ?) ( ÇIKMIŞ SORU )