Ahvâli Şahsiyye: Kişinin şahsıyla ilgili hukukî hallerdir.
❖ Evlenme / Nikah
❖ Nişanlanma (Hıtbe)
❖ Evlenmeye söz verilmesi merasimidir.
❖ Mehir belirlenmiş ve kıza verilmişse iade edilir.
❖ Hediyeler mevcutsa aynen iade edilir.
❖ Nişan dolayısıyla meydana gelen zararların tazmini konusu ihtilaflıdır.
❖ Evlenme Akdi ve Unsurları
❖ Taraflar: Erkek ve kadındır.
❖ Akit veliler vasıtasıyla da yapılabilir.
❖ İrade beyanı: Evlenecek tarafların, akde razı olduklarını ifade eden icab ve kabul lafızlarıdır.
❖ Akdin konusu: Tarafların birbirinden menfaat elde etmeleridir.
❖ A’zeb: Daha iyi bir dinî hayat yaşamak gayesiyle bekârlığı tercih eden erkeğe denir.
❖ Bekar yaşamayı tercih edene de Mücerret denir.
❖ Evlenme Akdinin Şartları
❖ İn’ikad Şartları: Nikahın kuruluş şartlarıdır.
❖ Akde hukuki varlık kazandırır.
❖ 1.Ehliyet: Hanefilerde kız ve erkeklerde akıllı ve bâliğ herkes evliliğe tam ehliyetlidir.
❖ Hanefilerde kızlar 17, erkek 18, diğerlerinde ise her ikisinde de 15 yaş hükmen buluğ yaşıdır.
❖ Hanefilerin dışındakiler kızlar tam ehliyetli de olsa ancak velileri tarafından evlendirilirler.
❖ 2.Velayet: (veli)
❖ Bir kimsenin tasarruflarının diğeri üzerinde geçerli olması ve onun işlerini idare etmesidir.
❖ Velayet zorlayıcı (velayet-i icbar) ve zorlayıcı olmayan (velayet-i ihtiyar) diye iki gruba ayrılır.
❖ Velayeti Nedb: Veliye, velayeti altındaki kimseyi ancak onun rızasıyla evlendirme yetkisi veren velayettir. (Hanefiler)
❖ Velayeti Şirket: Veli ile bûluğa ermiş kız arasında ortak olan velayettir.
❖ Evlilik için veli ve kızın rızası şarttır. (Şafii)❖ Veliler İki Kısma Ayrılır:
❖ Veliyyi Hâs: Velayeti altında bulunanları evlendirme yetkisini barındıran kimse.
❖ Baba gibi.
❖ Veliyyi Âmm: Veliyyi hâssın olmadığı durumlarda velayet yetkisi olan kişidir.
❖ 3.Meclis Birliği
❖ 4.İcab ve Kabulün Uygunluğu
❖ 5.Evliliğin Ta’liki Bir Şarta Bağlanmaması
❖ 6.Süreklilik
❖ 7.Evlenme Engelinin Bulunmaması
Evlilik Engelleri
A.Mutlak Evlilik Engelleri
❖ 1.Neseb Bağı
❖ 2.Sıhriyet
❖ 3.Süt Bağı
❖ B.Nisbi Evlilik Engelleri
❖ 1.Din Farklılığı
❖ 2.Üç kez boşama
❖ 3.Çok Evlilik
❖ 4.Sıhri Civar Akrabalığı
❖ 5.Başkasıyla Evli Olma
❖ 6.İddete Bağlı Engel
❖ 7.Lian ( koca yalan söylediğini ifade ederse)
Şafilere göre kadın kendi nikahının tarafı olamaz.
♦♦♦ Muharremat: Evlenilmesi haram olan kadınlar
♦♦♦ “Anneleriniz, kızlarınız, kız kardeşleriniz, halalarınız, teyzeleriniz, erkek kardeş kızları, kız kardeş kızları, sizi emziren sütanneleriniz, sütbacılarınız, eşlerinizin anneleri, kendileriyle birleştiğiniz eşlerinizden olup evlerinizde bulunan üvey kızlarınız size haram kılınmıştır. Eğer nikâhladığınız eşlerinizle birleşmemiş olursanız evliliğiniz son bulduğunda kızlarıyla evlenmenizde sizin için sakınca yoktur. Kendi sulbünüzden olan oğullarınızın eşleriyle evlenmeniz ve iki kız kardeşi birlikte nikâhınız altında tutmanız da size haram kılınmıştır; ancak geçen geçmiştir,
Allah çok bağışlayıcı, çok esirgeyicidir” (en-Nisâ 4/23)
♦♦♦ Nikahın Sıhhat Şartları
♦♦♦ l.Şahitlerin Bulunması: Şahitsiz yapılan nikahın sahih değildir.(Malikiler hariç)
♦♦♦ 2.İkrahın Olmaması: Hanefi dışındakiler mükrehin yaptığı evliliği sahih görmezler.
♦♦♦ Sahih evlenme akdi: Unsurları, in’ikad ve sıhhat şartlarını taşıyan evlenme akdidir.
♦♦♦ Bu tür evlilik, evliliğin tüm sonuçlarını doğurur.
♦♦♦ Bâtıl evlenme akdi: Unsurları ya da in’ikad şartlarından biri eksik olan evlenme akdidir.
♦♦♦ Zifaf olsun veya olmasın hiçbir sonuç doğurmaz.
♦♦♦ Hanefilere göre mehr-i misil gerekir. (ukr)
♦ Fâsit Evlilik:
♦♦♦ İn’ikad şartları ve unsurları tamam olup sıhhat
♦ şartlarından biri eksik olan evliliktir.
♦♦♦ Fasit evlilik zifaf yoksa hiçbir sonuç doğurmaz.
♦♦♦ Zifaf olmuşsa şu sonuçlar doğar:
♦ Kadın mihre hak kazanır.
♦♦♦ Doğan çocuğun nesebi sabit olur.
♦♦♦ Hürmet-i müsâhare / sıhriyet sabit olur.
♦♦♦ Kadının boşama iddeti beklemesi gerekir.
♦♦♦ Akdin Nefaz Şartları:
♦♦♦ Akdin yürürlüğe girmesi ve işlerlik kazanmasıdır.
♦♦♦ Bu şartları taşımayan akit askıdadır.
♦ Nâfiz evlilik – Mevkuf evlilik
♦♦♦ Akdin Lüzum Şartları:
♦♦♦ Evlilik akdinin geriye döndürülemeyecek şekilde olmasını gerektiren bağlayıcı şartlarına denir.
♦♦♦ Lazım evlilik – Gayrı lâzım evlilik
♦♦♦ Kefâet: Evlenecek taraflar arasında dinî,
iktisadî ve sosyal açıdan bir denkliğin olmasıdır.
♦♦♦ Hanefilere göre denklik soy, müslüman oluş, hürriyet, meslek, dindarlık ve zenginliktir.
♦♦♦ Alimlerin çoğu kefâeti nikahın şartı ve akdin fesih sebebi görmüşlerdir.
♦♦♦ Evlenmenin Hukuki Sonuçları
♦♦♦ l.Mehir:
♦♦♦ Mehir Çeşitleri
♦♦♦ 1. Mihr-i Müsemma
♦♦♦ 2. Mihr-i Misl ♦♦♦ 3. Mihr-i Muaccel ♦♦♦ 4. Mihr-i Müeccel
♦♦♦ Mufavvıda: Mehir olmadan evlenen kadın.
♦♦♦ 2.Nafaka
♦ Bazı durumlarda kişinin yüklendiği masraflardır.
♦ Nafaka yükümlüsü olan kocadır.
♦ Nafaka ekonomik güce göre tespit edilir.
♦♦♦ Çocukların nafakası kocaya aittir.
♦♦♦ Kız çocukların nafakası evleninceye kadar, erkek çocukların çalışıncaya kadar babaya aittir. ♦♦♦ Nafaka iddet müddeti ile sınırlıdır.
♦♦♦ Nafaka yükümlüsü olmanın şartları:
♦♦♦ Evlilik akdinin sahih bir şekilde yapılması
♦ Kadının evliliğe hazır olması
♦♦♦ Kadının, kocasının istifade edeceği bir durumda olması
♦♦♦ Evliliğin Sona Ermesi (Talak)
♦ Talak: Belli lafızlarla nikâh akdinin bozulması, boşama ve boşanma anlamında fıkıh terimidir.
♦♦♦ Talak Çeşitleri
♦ l.Ric’i Talak
♦ 2.Bâin Talak
♦ 3.Sünni Talak
♦ 4.Bid’i Talak
♦ 5.Tefrik
♦ 6.Tefvizi Talak
♦ 7.Muhalea / Hul’
Tefrik Sebepleri:
❖ Hastalık ve kusur sebebiyle tefrik (Hanefiler)
❖ Kocanın kaybolması sebebiyle tefrik
❖ Nafakayı temin etmemek sebebiyle tefrik
❖ Fena muamele ve geçimsizlik ile tefrik
❖ İ’la sebebiyle tefrik
❖ Lian sebebiyle tefrik
❖ İ’la: Bir kimsenin dört ay veya daha fazla hanımına yaklaşmayacağına yemin etmesidir.
❖ Lian/Mülaene: Eşinin zina ettiğini iddia eden erkeğin hâkim huzurunda eşiyle lanetleşmesidir.
❖ Nüşûz: Eşlerin ve özellikle kadının evlilik hukukuna riayet etmemesi, geçimsiz olması
❖ Evliliğin Sona Ermesinin Sonuçları
❖ 1.İddet : Fesih ve ölüm gibi bir sebeple evliliği sona eren kadının beklemesi gereken süredir.
İddet Süreleri
❖ a.Hayız veya temizlik süresi ile iddet:
❖ İddet süresi 3 kur’udur. (boşanma – fesih)
❖ b.Doğuma bağlı iddet: Doğumla sona erer.
❖ c.Zamana bağlı iddet: Kocası ölen ve hamile de olmayan kadın 4 ay 10 gün iddet bekler.
❖ Hayız görmeyenler 3 ay iddet bekler.
İddet Nafakası:
❖ İddet bekleyen kadının ihtiyaçları kocasına aittir.
❖ Maliki ve Şafilere göre ric’i talakta ve kadının hamile olduğu durumlarda nafaka kocaya aittir.
❖ Fakat bâin talak iddetinde kadın hamile değilse kadın sadece meskene hak kazanır.
❖ Süknâ: Bir evden veya evin bir bölümünden mesken olarak yararlanma hakkıdır.
❖ 2.Miras : Ric’i talakta kadın iddet beklerken eşlerden biri ölürse diğeri ona mirasçı olur.
❖ 3.Nesep :
❖ Nesep çocuğun anne – babasıyla kan bağıdır.
❖ a.Sahih evlilikle nesebin sabit olması
❖ b.Fasit evlilikte nesebin sabit olması
❖ c.İkrar ile nesebin sabit olması
❖ 4.Çocuğun Emzirilmesi (Rada’)
❖ Emzirme süresi İslam hukukçularının çoğunluğuna göre iki yıl
❖ Hanefilere göre 30 aydır.
❖ 5.Çocuğun Bakım ve Terbiyesi (Hıdane)
❖ Çocuğun bakımı annededir, sonra babaya geçer.
❖ Anne yoksa anneanneye verilir.
❖ Çocuğun bakımını üstlenen ehliyet sahibi olmalıdır.
❖ Çocuk bakım ve terbiyesinde sınır erkeklerde 7-9, kızlarda 9-11 yaşlarıdır.
❖ Malikilere göre sınır erkek çocukta bulûğ, kız çocukta evlenene kadardır.
❖ Bu sürelerden sonra bakım babaya geçer.
❖ Şafi ve Hanbelilere göre çocuk anne bakımından sonra anne – babadan hangisini seçerse onda kalır.
