AHLAK – İSLAM AHLAKI
İSLAM AHLAKI
❖ Ahlak: İnsanın iyi veya kötü olarak vasıflandırılmasına yol açan mânevî nitelikleri, huyları ve bunların etkisiyle ortaya konan iradeli davranışlar bütünü; bunlarla ilgili ilim dalıdır. ❖ Ahlak, davranış düzenidir. ❖ Ahlaki fiiller için iyi ve kötü sıfatı kullanılır. ❖ Nazari Ahlak (teorik, kurumsal) ❖ Ameli Ahlak (pratik, uygulamalı) ❖ Mekarimu’l-Ahlak (en üstün ahlak, Peygamberimizin ahlakını örnek alan ahlak) ❖ Bazı İslam Ahlakı Eserleri ❖ İbn Kuteybe – Edebü’l-Kâtib ❖ Abdullah b Mübarek – Kitabü’z-Zühd ve’r- Rekâik ❖ Buhari – el-Edebü’l – Müfred ❖ İbn Hibbân – Ravzatü’l-ukala ve Nüzhetü’l Fuzala ❖ İbn Miskeveyh – Tehzibu’l-Ahlak ❖ İbn Hazm – el-Ahlak ve’s-Siyer ❖ Muhyiddin İbn Ârâbi- Mekârimü’l-Ahlak ❖ Ebu Nasr et-Tabersî – Mekârimü’l-Ahlak ❖ Râgıb el-isfahânî – ez-Zeria ila Mekarimi’ş- Şeri’a ❖ Gazzâlî – İhyâı Ulumu’d-din ❖ Mâverdi – Edebü’d-Dünya ve’d-Dîn ❖ Hâris b. Esed el-Muhâsibî – Âdâbü’n-Nüfus ❖ Ahlaki Görev ve Sorumluluklar ❖ A.İnsanın Kendi Kişiliğine Karşı Görevleri ❖ İnsan yeryüzünün halifesidir ve buna göre davranıp bazı erdemlere sahip olmalıdır. ❖ Takva, Hilm, Hikmet, İffet, Doğruluk, Dürüstlük, Tevazu, Adalet, Hikmet vb. ❖ B.Eşler Arasında Haklar ve Görevler ❖ C.Ana Babanın Çocuklarına Karşı Görevleri ❖ D.Çocukların Ana Babalarına Karşı Görevleri ❖ E.Akrabalar Arasında Haklar ve Görevler ❖ F.Toplumsal Görev ve Sorumluluklar ❖ G.İş ve Ticaretle İlgili Görev ve Sorumluluklar ❖ Ahlaki Problemler ❖ Ahlâki Özgürlük: ❖ İrade ( Maturidi, Eşari, Mutezile, Cebriye) ❖ Ahlakın Kaynağı: Nasslar ve uygulamalar ❖ Ahlakın Gayesi: Bireyin ve toplumun rahat ve huzur içinde yaşamasını sağlamaktır. ❖ Kant / ödev ahlakı ❖ Ahlâk-ı hamide / iyi ahlak ❖ Ahlâk-ı zemîme / kötü ahlak |
❖ Cahiliye Dönemi Ahlakı
❖ Mürüvvet: Övülmeye değer her şey ve onurlu yaşamdır. ❖ Geniş anlamıyla yiğitlik ve mertliğin en ileri düzeyidir. ❖ Asabiyet : Kabile üyeleri arasında kayıtsız şartsız dayanışma yasasıdır. ❖ Tekâsür süresinde bu durum eleştirilmiştir. ❖ Kur’an Ve Sünnette Ahlak ❖ İslam dini ahlaki yapı kurarken önceliği rahmeti çok geniş fakat cezalandırması çok şiddetli olan Allah inancını kökleştirmeye vermiştir. ❖ İslam dini suçu başkasından arama yerine kendi nefsiyle hesaplaşma iradesini geliştirdi. ❖ İnsanlığı kardeşlik bilincine yöneltmiştir. ❖ Üstünlüğün doğuştan değil takva ile sonradan kazanıldığını savunur. ❖ Adalet kavramı evrensel boyut kazanmıştır. ❖ Nefs: İnsanın özü, kendisi, ilâhî latife, kötü huyların ve arzuların kaynağı anlamında bir terim. ❖ Nefsin düşünme, öfke ve arzu şeklinde üç gücü vardır. ❖ Bu güçlerle bağlantılı dört fazilet bulunur. ❖ Bunlar hikmet, cesaret, iffet ve adalettir. Erdemler ifrat ve tefritin ortasında yer alır. ❖ İtidal fazileti, ifrat ve tefrit rezileti oluşturur. ❖ Kalbin amelleri takva, verâ, ihlâs, niyettir. ❖ Üç Çeşit Nefis Vardır: ❖ Nebâti Nefis: Beslenme, büyüme ve üreme ❖ Hayvâni Nefis: Yer değiştirme ve hareket ❖ İnsâni Nefis: Ayrıca düşünme özelliği vardır. ❖ Temel Erdemler: ❖ Hikmet, Adalet, İffet, Cesaret ❖ Reziletler: ❖ Cehalet, Zulüm, İffetsizlik, Korkaklık ❖ ❖ Temel Erdemler /Aşırısı / Azlığı / Zıddı ❖ ❖ Hikmet / Kurnazlık / Ahmaklık / Cehalet ❖ İffet / Günah / Şehvet azlığı / İffetsizlik ❖ Adalet / – / – / Zulüm ❖ Cesaret / Saldırganlık / Korkaklık / – |
❖ | Nefsin Mertebeleri | ❖ | Bazı Olumsuz Tutum ve Davranışlar |
❖ | l.Nefsi Emmâre: Kötülük isteyen nefistir. | ❖ | 1.Yalan ve Riya |
❖ | Ruh nefse boyun eğmiştir. | ❖ | 2.Kibir |
❖ | 2.Nefsi Levvâme: Kendini kınayan nefistir. | ❖ | 3.Gıybet ve Koğuculuk |
❖ | 3.Nefsi Mülheme: İlham alan nefistir. | ❖ | 4.Haset |
İslamı’ın emir ve yasaklarına uyan nefistir. | ❖ | 5.Suizan | |
❖ | 4.Nefsi Mutmainne: Şirkten, isyandan | ❖ | 6.Hırsızlık |
temizlenmiş nefistir. | ❖ | 7.Hile Yapmak | |
❖ | 5.Nefsi Râziyye: Allah’tan râzı olan nefistir. | ❖ | 8.İsraf |
❖ | 6.Nefs-i Merdiyye: Bütün benliği ile Hakk’a | ❖ | 9.Öfke ve Şiddet |
teslim olan ve böylece Allah’ın kendisinden | ❖ | 10.Buhl (cimrilik) | |
razı olduğu nefistir | ❖ | ll.Korkaklık | |
❖ | 7.Nefs-i Kâmile: Bütün kötülüklerden sıyrılıp | ❖ | 12.Tecessüs |
manevi olgunluğa eren nefis. | ❖
❖ |
13. İftira
14. Fahr / Tefahhur |
|
❖ | Bazı Olumlu Tutum ve Davranışlar | ❖ | 15.Buğz (kin, nefret, düşmanlık) |
❖ | l.Dürüst ve Güvenilir Olmak | ❖ | 16.Adavet |
❖ | 2.İffet ve Hayâ | ❖ | 17.Enâniyet / Bencillik |
❖ | 3.Adil Olmak | ||
❖ | 4.Cömert Olmak | ❖ | Allah’a Karşı Bazı Vazifelerimiz |
❖ | 5.Kanaatkâr Olmak | ❖ | Marifet |
❖ | 6.Tevazu | ❖ | Ubudiyet |
❖ | 7.Sabır | ❖ | Muhabbet |
❖ | 8.Sevgi / Muhabbet ve Saygı | ❖ | Ta’zim |
❖ | 9.Merhamet ve Şefkat | ❖ | Teslimiyet |
❖ | 10.Cesaret / Şecaat | ❖ | Tövbe |
❖ | 11.Uhuvvet | ❖ | Takva |
❖ | 12.Muavenet | ❖ | Havf ve Reca |
❖ | 13.Hamaset ( yiğitlik, etki altında bırakmak | ||
için başvurulan abartılı anlatım biçimi) | ❖ | Peygamberimize Karşı Bazı Vazifelerimiz | |
❖ | 14.Marifet | ❖ | Teslimiyet |
❖ | 15.Takva | ❖ | Muhabbet |
❖ | 16.Hilm | ❖ | Sünnete Uymak |
❖ | 17.İtidal | ||
❖ | 18.Meşveret | ❖ | Âdâb-ı Muâşeret |
❖ | 19.Müsamaha | ❖ | l.Selamlaşma Âdâbı |
❖ | 20.Doğruluk | ❖ | 2.Yeme İçme Âdâbı |
❖ | 21.Hukuka riayet | ❖ | 3.Giyim kuşam Âdâbı |
❖ | 22.Şükür | ❖ | 4.Temizlik Âdâbı |
❖ | 23.Zühd | ❖ | 5.Söz söyleme Âdâbı |
❖ | 24.Havf ve Reca | ❖ | 6.Yolculuk Âdâbı |
❖ | 25.Fütüvvet (kahramanlık, cömertlik) | ❖ | 7.Ziyaret Âdâbı |
❖ | 26.Tevekkül | ❖ | 8.Medya ve Bilişim Âdâbı |
❖ | 27.Rıza | ❖ | 9.Özel ve Resmi Toplantı Âdâbı |
❖ | 28.Vefa | ❖ | 10.Konuşma Âdâbı |
❖ | 29.Ülfet (alışma, uzlaşma, kaynaşma) | ||
❖ | 30.Verâ (takvanın ileri derecesi) | ❖ | Kuran’da İyi Kötü Tabiri |
❖ | 31.Kıst (adaletli pay) | ❖ | İyi: Birr, hasene, ma’ruf |
❖ | 32.İsâr (başkaları için özveride bulunma) | ❖ | Kötü: Münker, seyyie, ism, münker |
❖ | 33.Gıbta (kıskanmadan isteme) | ||
❖ | 34.Rıfk (nezaket) | ||
❖ | 35.Vakar (ağırbaşlılık) | ||
❖ | 36.Hüsnizan | ||
❖ | 37.Teennî (acele etmemek, temkinli olmak)
|