Yeni Kelam Dönemi:
❖ 19.yy. ’da Batıdaki akımlara tepki olarak doğdu.
❖ Bu akımlarla mücadele ederek İslam’ın inanç konuları ispat ve izah edilmiştir.
❖ Şibli Nu’mani bu tabirini ilk defa kullandı.
❖ İslam Düşüncesinde Akla Önem Veren Akımlar:
❖ İslam filozofları
❖ Mutezile
❖ Maturidiler
❖ Eş’ariler
❖ Selefiye
❖ YENİ İLM-İ KELÂM
❖ Allah’ın varlığını ispat etmeye çalıştılar.
❖ İslamı savunmaya çalışmışlardır.
❖ Mâtürîdîliğiin devamı olarak görülürler.
❖ Yeni İlm-i Kelâmın Öncüleri
❖ Şiblî Nu’manî
❖ Hint kıtasındaki asıl teorisyendir.
❖ İlm-i Kelâm-ı Cedid kavramını kullanır.
❖ Kelâm ilmi yeniden ele alınmalıdır.
❖ Yeni kelâm ilminin itikatla sınırlı değildir.
❖ Tarihî, ahlakî ve sosyal konular da olmalıdır.
❖ Abdullatif el-Harpûtî
❖ Elazığ’da doğmuştur.
❖ Eserleri: Tarih-i ilmi ve Tenkihu’l-Kelâm
❖ Yeni bilimlerin dinle uzlaşması gerekir.
❖ Felsefi konularda Usûlü’d-dine bağlı olmalıdır.
❖ İzmirli İsmail Hakkı
❖ Yeni İlm-i Kelâm adlı eseri vardır.
❖ Kelâm, islâmi ilimlerin temelidir.
❖ O’na göre yeni kelamcılar İngiliz, Fransız,
Alman felsefesinden etkilenmiştir.
❖ İslam akaidi ile bağdaşmayan şeyler terkedilir.
❖ İlk İhyacilar / İslamcilar
❖ Seyyid Ahmet Han
❖ Hindistan’da hakimlik yaptı.
❖ Tezhibu’l – Ahlak adlı bir gazete çıkardı.
❖ Müslümanları Batı kültürüne ısındırdı.
❖ Laik İslam tezinin öncüsüdür.
❖ Aydınlanma ile tabiat felsefesi etkisindedir.
❖ Mucize ve kerametleri kabul etmemiştir.
❖ Dinin anlaşılmasında Kur’an’la yetinmiştir.
❖ Cihanşümül hilafet anlayışına sıcak bakmaz.
❖ İslam’ı modern hayata uydurmaya çalışmıştır.
❖ Cemaleddin Efgâni
❖ Birçok ülkede teşkilatlar kurdu.
❖ Urvetu’l-Vuska dergisini çıkardı.
❖ İslamcılığın ilk ve asıl kurucusu kabul edilmiştir.
❖ İslam birliğine önem verir.
❖ Başında Halife bulunmalı ve meşveret olmalıdır.
❖ İlerleme taklitle değil düzen ve sebatla olur.
❖ Islahatta önceliği siyasi çalışmalara verdi.
❖ Mısır’da İhvan-ı Müslimin’i, Pakistan’da Cemaat-ı İslâmî’yi etkilemiştir.
❖ Muhammed Abduh
❖ Mısırlı Türkmen olup Mısır’da Efgânî ile tanıştı.
❖ Efgânî’den dersler aldı.
❖ Ezher’de hocalık yaptı.
❖ Efgâni’den ayrılıp eğitim, kültür üzerinde durur.
❖ Ana hedefi ilk kaynaklarla dini anlamaktır.
❖ Batı ile ilişkilerin güçlendirilmesini savunmuştur.
❖ Dinin anlaşılmasında Kur’an merkezlidir.
❖ Fıkıhta içtihadı savunmuştur.
❖ Tabandan tavana doğru toplumsal inşayı öngörür.
❖ Din anlayışı modern motifler taşımaktadır.
❖ Mustafa Sabri Efendi
❖ Tokatlıdır.
❖ Süleymaniye Medresesinde hadis müderrisidir.
❖ Damat Ferid hükümetinde şeyhülislamlık yaptı.
❖ Milli Mücadele karşıtı tutum sergiledi.
❖ 1924’te vatandaşlıktan çıkarıldı.
❖ Yarın dergisiyle batılılaşmayı tenkit etti.
❖ Hissi mucizeyi inkar edenlere reddiye yazdı.
❖ Muhafazakar İslamcı ekolün kurucudur.
❖ Tasavvuf ve mezhep karşıtlarını eleştirdi.
